Συμβολαιογραφικές Πράξεις το 1558-1559 στη Μεσαρά

του Δαμιανάκη Γιώργου, συντ. δάσκαλου

     Ερευνώντας πηγές που αναφέρονται στην Ιστορία της Κρήτης, μελέτησα το βιβλίο που μου δώρισε η πολύ καλή φίλη, ιστορικός, συγγραφέας και ερευνήτρια ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ- ΤΣΙΚΝΑΚΗ, «Πέτρος Καστροφύλακας, Νοτάριος Χάνδακα, Πράξεις 1558-1559». Στο βιβλίο αυτό αναφέρονται 435 συμβολαιογραφικές πράξεις, που έγιναν από το νοτάριο (συμβολαιογράφο) του Ηρακλείου το 1558 με 1559, Πέτρο Καστροφύλακα.  Όπως μας γράφει η κα Πανοπούλου, «Νοτάριοι υπήρχαν αρκετοί στην Κρήτη την περίοδο της Βενετοκρατίας. Από τη βυζαντινή εποχή σημειώνεται η ύπαρξη των νοταρίων επικεφαλής των οποίων ήταν ο πριμμικήριος των κατά Κρήτην ταβουλλαρίων, όπως υπογράφεται σε συμβόλαιο του 1197».

Τα συμβόλαια αυτά τα ερεύνησε, τα αποκωδικοποίησε και τα μελέτησε η κα Πανοπούλου στη Βενετία, αφού διέθεσε αρκετό χρόνο, κόπο κ.λ.π. Τα μελέτησε πηγαινοερχόμενη αρκετές φορές με το σύζυγό της  Κων/νο Τσικνάκη ιστορικό ερευνητή, στη Βενετία της Ιταλίας. Στη Βενετία φυλάσσονται τα αρχεία του Χάνδακα της περιόδου  από 1211, που πήραν οι Βενετοί την Κρήτη, μέχρι το1669 που την παρέδωσαν στους Τούρκους, όσα διασώθηκαν,  φορτωμένα στις γαλέρες.

Από τις 435 πράξεις, οι περισσότερες αναφέρονται σε συμβαλλόμενους που κατοικούσαν μέσα στα τείχη του Χάνδακα(37), έξω από τα τείχη, Εξώπορτο όπως τους αναφέρει (134) και τα γύρω χωριά περισσότεροι από (200).

       Το περιεχόμενο των πράξεων έχει μεγάλη ποικιλία και δείχνει τις οικονομικές, κοινωνικές σχέσεις των κατοίκων της περιοχής. Πάνω σ’ αυτά έχω να παρατηρήσω τα παρακάτω:

1. Τα ονόματα και πιο πολύ τα επίθετα, είναι εντελώς διαφορετικά από τα σημερινά.  Ελάχιστα παραμένουν ίδια, ή έστω με τις ίδιες καταλήξεις. Λέει κάποιος ιστορικός ερευνητής ότι, «τα οικογενειακά ονόματα, στην πλειοψηφία τους, αλλάζουν κάθε 200 χρόνια». Εγώ προσωπικά, από την έρευνα που έχω κάνει, για το Πετροκεφάλι, παρατηρώ τα εξής. Η λίστα των ονομάτων που έχει βρει ο Ιστορικός Ερευνητής Κ.ΤΣΙΚΝΑΚΗΣ στα αρχεία της ΒΕΝΕΤΙΑΣ μέχρι το1669 (Μεζερης, Συμεστός, Γκλαβοπούλα κ.ά.), η λίστα των ονομάτων στον ΚΩΔΙΚΑ ΘΥΣΙΩΝ των ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ το 1823(Τσαβολίτης, Τσουρής, Ξωμοίρης, Λαγός κ.ά.) και τα σημερινά, δεν έχουν καμιά, σχεδόν, συνέχεια.
2.  Αξιοπρόσεχτες είναι αυτές που αναφέρονται στο διακανονισμό των υποχρεώσεων κάποιων που πλήρωναν για να αποφύγουν τις αγγαρείες στις γαλέρες, ή αυτών που τους χρωστούσε η Βενετία χρήματα, για τη δουλειά του κωπηλάτη(αντίσκαρου). Στη αρχή της Ενετοκρατίας στην Κρήτη, η στρατολόγηση γινόταν βίαια, υποχρεωτικά και πολλοί πέθαιναν από τα βασανιστήρια στις γαλέρες. Φαίνεται πως τελευταία οι Βενετοί, αποζημίωναν τους κωπηλάτες με κάποια μικροποσά.
3.  Πολλές υποθέσεις, απλές, που σήμερα εκκρεμούν και με το «λόγο τιμής» λύνονται, τότε γινόταν συμβολαιογραφική πράξη με μάρτυρες και εγγυητές. Η  ποινική ρήτρα αφορούσε ακόμη και τους εγγυητές.
4.  Για τις πράξεις που αφορούσαν υποθέσεις της υπαίθρου, οι συμβαλλόμενοι ταξίδευαν μια και δυο μέρες να πάνε κι άλλες τόσες να γυρίσουν, με τα πόδια ή με το ζώο, για να κάνουν συμβόλαιο. Δρόμοι και αυτοκίνητα δεν υπήρχαν.

Από τη Μεσαρά ξεχώρισα πάνω από 10 και οι συμβαλλόμενοι ήταν από τα χωριά: Κουμάσα-Βαγιωνια-Ροτάσι-Πέρι-Εθιά-Καστέλλι Καινουρίου-Κισσοί-Πλάτανος-Αξέντι-Βόρροι –Κουμάσα- Βασιλική-Αγία Τριάδα(Φαιστού)-Πετροκεφαλ(ο)ι κ.ά. Με μερικές από αυτές  θα ασχοληθούμε παρακάτω, για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του για το χωριό του και τα ονόματα που αναφέρει η κάθε πράξη κ.λ.π.:

1.      ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ           13 Απριλίου 1558  Βαγιωνιά- Κουμάσα.

Ο Γεώργιος Κοπανάς με εγγυητή τον Μιχελή  Μαρκόπουλο, εισπράττει από τον Πανταλέο Πασπαλά 7,5 υπέρπυρα (νομίσματα αξίας) για να του παραδώσει  5 μουζούρια(μονάδα όγκου)σιτάρι προς 48 σόλδια  το μουζούρι.

«Tι αὐτί

Καθομολογὸ ἐγῶ Γεὀργι Κοπανὰς του ποτὲ Μανόλη, κατικοῦμενος ὐστο

χορίο Κουμάσα, ἐγγιτίς καὶ καθολικὸς πλεροτίς ὐς όλον καὶ ἠς μὶρα, ἀμά-

δι καὶ ἠς μοναχὸς ἐγῶ Μιχελὴ Μαρκόπουλος του ποτὲ Σταμάτη, ἐν χορίο

72

Βαγιῶνηα, ὀτει ὀμολογὸ ἐγῶ ὀ λεγόμενος πρηντζυπάλες απο ἐσένα τον

κιρ Πανταλέο Πασπαλὰ ὑπέρπυρα ζ ΄1/2, ὐγουν ἐυτά ὔμισι, διἀ τα ὀπία

να ᾿με κρατιμένος να σου φέρο υστο σπίτει σου ἐος ῶλον τον Προτοοῦλην

τον πρότον ἐρχόμενο στάρι κριτεικο, ὄμορφο, ἀρεσκουμενό σου, μουζοῦρια

ε΄, ὐγουν πέντε, το ὀπίω /21v αποδὰ απρεζιἄρομε πρὸς σόλδια μη΄ το μου-

ζοῦρι. Δεν ατεντεροντά σου ἐγῶ, ν’ αγοράζεις απο ἀλοῦ ἀλον τόσο στάρι,

το ἀκριβότερον πρέζιο καὶ τάφτα ῶλα καὶ ἐζιμίες να τα σκοδέρνης απο το

κορμί μου καὶ απο το λεγομενό μου ἐγγιτί, ἀπ᾿ όπιον σου φανύ απο τους

διὄ μας καὶ απο τα καλά μας με την στράτα του γαστάλδο απάνο στας

ἐξοδαῖς μου, χορίς ἐναντίω καὶ φερνοντά σου το, να μου δίδι ὐ γηνέκα σου

ἐνα μαρτζέλλο κορέντε δια τὀ αγόγι.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ † Μιχελή Ντάντολος, † κίρ Ιωάννη Καπέλας.»

2.     ΠΩΛΗΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΜΠΕΛΙΟΥ            13 Δεκεμβρίου 1558 Άγιος Θωμάς

Η Κατερίνα, χήρα του Αβράμη Ρουκέλη, πωλεί ως γονικά για πέντε χρόνια στον Ματίο ντε Γιάκουμο τα δύο της μερίδια από την επικαρπία (dominium utile) ενός αμπελιού, εισπράττοντας ως προκαταβολή 4 δουκάτα, ενώ η συνολική τους αξία θα καθοριστεί από εκτιμητές. Στο τέλος της πενταετίας η Κατερίνα οφείλει να του επιστρέψει τα 4 δουκάτα, καθώς και τα μισά έξοδα για την καλλιέργεια του αμπελιού, διαφορετικά εκείνο θα ανήκει στον ντε Γιάκουμο κατά πλήρη κυριότη-τα (plenum jurum).

«Τι αὐτί ὐμέρα

† Φανερὸν κάμνο ἐγῶ Κατερήνα, χήρα του ποτὲ Αὐράμι Ρουκαίλει, κα-

τικοῦμενη ὐστο χορίω Ἀγιον Θωμά, ὀτι απο την σίμερω δίδω καὶ ἠς γο-

νεικὸν παντοτηνὸ αἰώνιον πουλὸ ἐσένα τοῦ μισερ Ματίο ντε Γιἄκουμο, βε-

νετζειἄνο, πρεζένταις καὶ παραλαμβάνεις ἐκήνο το οῦτελε ντομήνιο, ὐγουν

τα δίο μου μερτεικὰ, απου ἐγῶ ἐχο ὐστο ἀμπέλει ἐκήνο λογάδα, τριτάρικο,

βαλμένω υστο χοριω Ἀξέντι, ὐστον τόπον τον ἐ/75rδικό σου, το ὀπίο οῦτελε

ντομήνιο ἐγῶ ἠχα πιἄσι διἀ να πλεροθὸ το πρικείω μου. Το ὀπίο κονφηνάρι

απο τὴν ανατολὴν με ἀμπέλεια τοῦ μισερ Νυκολὸ Μπὸ, δισικὰ με ἀμπέλια

απου τα ἐντριτεύις ἐσί, βορηνὰ με ἀμπέλια τοῦ λεγομένου Μπὸ καὶ ἐδικά

σου, νοτεικὰ στράτα κομοῦνα, απο την σίμερω καὶ ὀμπρὸς αὐτὸ να λαύις

καὶ ὀς ίδιος καὶ καθολεικὸς νυκοκείρης να ἐξουσιἄζης, ὐστο πουλίσις, χαρί-

σις, πρικείσις, ἀλαξεία να το δῶσις, διἀ τἡν ψυχῆν σου να τ’ αφίσις, πάκτος

καὶ πάσα ἀλον διἀφορο καὶ οῦτειλυτά απὀ αὐτὸ να ἔχης πάντα ἀλυθηνά,

να το κρατίς με ῶλα ἐκήνα τα βάρι καὶ ἀγραυαμε καθὸς το ἐκράτουν καὶ

ἐγῶ. Καὶ δια τημὴν καὶ πρέζιο καὶ ἀγορὰ του λεγομένου οῦτελε ντομίνιου

ῆλθαμε ὐσε σασμὸν σηνιβαστικὸς να υάλομε τους στιμαδῶρους ντεπουτά-

δους να το στιμάρου καὶ ὠ,τι το στίμάρου νά ᾿σε κρατιμένος να μου δίδις,

ἀπάνο ὐστα ὀπία ὀμολογὸ καὶ ἠλαυα την σίμερω απὀ λόγου σου δουκά-

τα κορέντε δ΄, ὐγουν τέσερα, ὀς ἐγῶ λέγο, νά ᾿με κρατιμένη ακὀμή να σου

ρομποράρω το παρὸν ἠνστρουμέντω καὶ να σου κάμο κατάστιχον τελειω-

μένω * καὶ τότες να μου δίδις το ρέστος, βάνοντας καὶ διἀ πένα ἀλειλογία

ὑπέρπυρα ρ΄ διἀ τὴν φάμπρικα τῆς ἐκλαμπροτάτης μας ἀφεντίας καί πάλι

208το παρὸν στὴν δηναμήν του. Απο το ἐτερο μέρος, ἐγῶ ό λεγόμενος Ματίο

Ντεγιἀκουμος, βενετζειἄνος, ὐμε πρεζέντες καὶ κοτέντος ὐς όλα τα ἄνο-

θεν καὶ διἀ να κάμω καλοσήνι καὶ σπλάχνος ἐσένα τῆς λεγόμενης Κατερή-

νας ὐμε κοτέντος καὶ περάσοντας χρόνει πέντε πρότι ἐρχόμενοι απο μέσα

ὐστον Φλευάρι του ὐστερου χρόνου μου δῶσις τα λεγόμενα δουκάτα τέσε-

ρα και τες ἐμισὲς ἐξοδαις απου θέλο κάμι υστο λεγόμενω ἀμπέλι, γρικό-

ντας εις τράφους καὶ φίτευμα, να ᾽πομένη το λεγόμενω ἀμπέλι ἐδικό σου,

ὀσᾶν καὶ προτύτερας. Ταλέος να ᾽πομένη μετα μενα πλένο γίουρε με ῶλους

τους ἄνοθεν μόδους καὶ κοντετζιὄνες.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ κιρ Μάρκο Πηρις ἐν χορίω Καρτερῶ † κιρ Κο-

σταντί Τζόρτζει Δοῦκας ἐκ το Ἀνάπλει.»

   

3.     ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ, ΚΡΙΘΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΒΡΩΜΗΣ

1558, 30 Απριλίου                                                                      Πέρι Μεσαράς

Ο Μανιός Βαράνης δηλώνει ότι χρωστά στον Ανδρέα Τζεν 27 υπέρπυρα και συμ-

φωνούν να εξοφλήσει τα 9 υπέρπυρα σε σιτάρι, κριθάρι και βρώμη και τα υπόλοιπα σε μετρητά.

«Μηνί το ἀυτὸ λ΄

//Κόπια// Καθομογὸ ἐγῶ Μανίο Βαράνης του ποτὲ Μιχάλη, κατικοῦμενος

ὐστο χορίο Πέρει, ὀτει χραιὀστὸ να δῶσο καὶ να πλερόσο ἐσένα του ἐυγενῆ

ἀρχο μισερ Ἀνδρέα Τζὲ ὑπέρπυρα κζ΄, ὐγουν ικοσι ἐυτά καὶ ἀυτα ἠνε ρέστος,

σάλδος καὶ τελία αποπλερομί ὐς ό,τι ἀρα ὐχαμε να κάμομε ἀναμεσά μας καὶ

με γραφαὶς καὶ χορίς, κόβγοντας πάσα γραφί απου θέλι βρεθί υστο μέσο μας

καὶ ἀυτα να σου πλερῶσο ὐς τοῦτο το μόδο: τα μεν ὑπέρπυρα ἐνέα να σου

δῶσο ἐος ῶλον τον Προτοοῦλην πρότον έρχόμενο τόσο καρπὸ, ὐγουν στάρι,

κριθάρι, ταγή καὶ ἀυτὰ να πραιζηἀρομε καθὸς πάγη το νπρος πλέρομα, τα

δὲ ἐτερα ὑπέρπυρα δεκοκτὸ να σου δῶσο ὐστο ἀνοθεν τέρμενο, ὀντε σου δί-

δο τον ἀυτὸν καρπό. Δεν ατεροντά σου ὐστο λεγόμενο στάρι, ταγί καὶ κριθά-

ρι, ν’ αγοράζεις απο ἀλοῦ ἀλα τῶσα, το ἀκριβότερον πραίζιο καὶ να σκοδέρ-

νης καὶ τα λεγόμενα σταμενα απο το κορμί μου καὶ απο τα καλά μου με την

στράτα /26r του γαστάλδο ἀπάνο στας ἐξοδαῖς μου, χορίς ἐναντίω.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ † κιρ Γεὀργει Σκειἀδοῦλης, † κιρ Στέφανο

Χοῦμνος, φρουτολόγει.»

  5. ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΖΕΥΓΑ                          Καστέλλι Καινουργίου

1558, 5 Οκτωβρίου

Ο Μιχελής Ξωμερίτης συμφωνεί με τον Τζώρτζη Σκουλούδη να εργαστεί ως ζευγάς

του για ένα χρόνο με αμοιβή 36 υπέρπυρα, διατροφή και υπόδηση.

«Μηνί το ἀυτὸ ε΄

† Με δήναμην τοῦ εὐρισκομένου φανεροῦ ἠνστρουμέντου ὀμπλεγάρομε καὶ

γραφομε ἐγῶ Μιχελὴ Ξομερίτης του ποτὲ Γεὀργει, ἐν χορίο Καινοῦριο Κα-

στέλι, μετα σένα τον ἀφέντι μου το μισερ Τζόρτζει Σκουλοῦδι ὀδια δου-

λευτί σου, ζευγά σου, να κάμο μετα σένα χρόνο ἐνα, απὀ τὴν α΄ τοῦ εὐρι-

σκομένου και ἐμπροστε, να ᾿με κρατιμένος να σου δουλεύο ὐς πάσα σου

δουλλία και σερβίζο, ὐμέραν καὶ νύκτα, χορίς ἐναντίο, ἀκλευτα καὶ ἀνεπι-

βοῦλα, νά ᾿σε κρατιμένος να με ταγίζω/57v[[ζο]]ποτίζης κατα την κοντετζιὄν

μου, να με καλεικώνης απὀ τζ’ αστραγάλους καὶ κάτο καὶ διἀ ρόγα νά ᾿σε

κρατιμένος να μου δίδις ὑπέρπυρα τριἀντα ἔξυ, ὐγουν λστ΄ καὶ αὐτά να

γρικοῦντε ὐς τοῦτον το μόδο: ὔγουν διἀτί ἐγῶ εὐρίσκουμου ὐστὴν φιλακὴν

ὀδια καπια φαλιδιζὸ ἀπου εἰκαμα του κατέργου καὶ ἠλθαις ἐσί ο λεγομε-

νος μου ἀφέντις καὶ ὐβγαλαῖς με καὶ ἐμπλεγαρίστις ακὀμί να πλερῶσις την

λεγόμενη φαλιδιζὸν απάνο ὐσε ὑπέρπυρα σαράντα ἐνέα, απὀυ σου εἰδοκα

την σίμερο, ὀ,τι φανῆ καί δῶσις περισότερα παρα τα λεγόμενα ὑπέρπυρα

μθ΄, να μου τα μπατάρις ὐστὴν λεγομένη μου ρόγα καὶ ἀ δῶσις περισότερα

παρα τα λεγόμενα ὑπέρπυρα λστ΄, ἀ θέλης να σου τα γιαγερνο ὀπίσο, τα-

λαίος να σου κάνο //θ// τόσον καιρῶ με μόδους, ὀς άνοθε. Ἀνύσος καὶ ἐγῶ

κοντραφάρω καὶ δεν κάμο τον καιρῶ μου, να βάνης ἄλο φαμέγιο υστὀ πο-

δάρι μου, το ἀκριβότερον πρέζιο καὶ ὀτι τορνέσα σου κρατὸ να σου τα για-

γέρνο ὀπίσο //δια τοῦ γαστάλδο// καὶ να χάνο καὶ τον καιρῶ ἀπου σου θέλο

ἐχη καμομένο καὶ να πεύτο καί ὐστο ὀρδενε τῆς ἐκλαμπροτάτις μας ἀφε-

ντίας καί ὀ,τι πράματα σου χάσο ἀκομί νά ᾿με κρατιμένος να σου πλερόσο.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ κιρ Στεφανὴ Σαμαθράκεις, υἰος τοῦ κιρ

Γεὀργείου, † Μάρκο Πηρήνος απὀ τον Καρτερόν.»

   6.  ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟ                              Βασιλική

1558, 8 Οκτωβρίου

Ο Ιωάννης και ο Νικολός Τρουμίτες, αδέλφια, εξουσιοδοτούν τον δικηγόρο Μπορ-

τάλιο Τζερτορέλο να τους εκπροσωπήσει στις διαφορές που έχουν με τον εξάδελ-

φό τους Γεώργη Τρουμίτη.

«Μηνί Ὀκτοβρίο η΄ ͵αφνη΄

//Κόπια// Κομεσἱὸν κάμνομε ἠμεῖς Ἰωάννη καὶ Νυκολὸ Τρουμύταις, ἀδελ-

φί καὶ πεδία του ποτὲ {Μάρκο} Γεὀργει, κατικοῦμενοι υστὀ χορίο Βασι-

λεικεί, ην σπετζειαλυτά μας καὶ ἠντραυενήροντας ὀδια ῶνομα τοῦ ἀδελφοῦ

μας του Πέρω, ἐσένα τοῦ μίσερ Μπορτάλλιο Τζερτοραίλο, ἀβοκάτου, ἀψέ-

νταις ὀσπερ καὶ πρεζένταις, ὀτι δίδομέ σου παντία ληνπερτὰ /58v καὶ γεμά-

την ἐξουσία τζενερᾶλμεντε, ὀσπερ τα εἰδιἄ μας ὀνόματα, να μπορίς να τε-

φεντέρης καὶ να μαντηνίρης ἐμὰς καὶ τα δικαιῶματά μας υστὀν εκλαμπρό-

τατω καὶ ἀφεντι δοῦκα καὶ ἐκλαμπρότατο καπετάνειω γενερᾶλ τῆς Κρίτης

καὶ ὐς πάσα ἀλο ὀφίτζιο καὶ μαϊστράτο καὶ κριτὴν της ἐκλαμπροτάτης μας

ἀφεντίας, κόντρα τοῦ Γεὀργει Τρουμίτη του ποτὲ Θοδορί, του ἐξαδέλφου

μας, ὐστὴν διἀφορὰ ὀβερ διἀφοραὶς αποὐ μετα 'κήνο ἐχομε να κάμομε, να

μπορίς ἀβοκάτον καὶ ἀβοκάτους, τέρμενω καὶ τέρμενα, κοντραδιτζιὄνες, νό-

μους να ζυτὰς, σετεντζιες ν’ ακοῦγης, ν’ απελάρις ὀβερ να λαοὐντάρις, πα-

τον καὶ συνιβασην ἀ σου φανη να κάμνις καὶ ἀλμπιτρους να υάνης, κομίσον

ἄλον καὶ κομίσους υστὀ ποδάρι σου να βάνης, να ὀρίζης, να σετεντζηἄρης,

να ἠντρομετέρης ν’ αμαχεύις, να σκοδέρνης, να παραλαμβάνοις καὶ ὐστα

παραλαμβάνοις σιγουρτὰ καὶ ἀνάπαψη να κάνης, ὀρκος ἀν ακαδέρι ἀπάνο

ὐστὴν ψυχῆν μας να τονε πέρνης καὶ ἐκηνοῦ ὀρκους να δίδις να κάνης ὀλα

μας τα χριἀζόμενα ὐς αυτήνι μας την ιπόθεσην καὶ οῦτος ὐμεστε κοτέντει.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ † μισερ Στέφανο Σαμαθράκεις, † κιρ Ἀντώνη»

Φράνκος, φρουτολόγος.

  7. ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟ     196                               Κισσοί

1558, 17 Νοεμβρίου

Ο ιερέας Κωνσταντής Παπαδόπουλος, ως πληρεξούσιος της Κατερούτζας Τρουλι-

νοπούλας, χήρας του Γεώργη Καλοειδά, και του γιου της Μιχελή, εξουσιοδοτεί τον

Γεώργιο Τουρκή να εκπροσωπήσει τους εντολοδόχους του στις διαφορές που έχουν

με τον Νικολό Ντεμέτζο.

«͵αφνη΄ μηνί Νοἐμβρίω ιζ΄

//Κόπια// Κομεσιὸν κάμνω ἐγῶ παπὰ Κοσταντί Παπαδῶπουλος του ποτὲ

παπᾶ κιρ Ιωάννη, κατικοῦμενος υστο χορίου Κεισοῦς, ὀσαν κομέσος απου

λέγω καὶ υμε τῆς κερα Κατεροῦτζιας Τρουληνοποῦλας, γηνίς του ποτὲ

Γεὀργι Καλοεἰδά καὶ του υἰοῦ τεις, του Μιχελῆ Καλοϊδά, καθὸς φένετε με

κομεσιὸν καμομένη διἀ χηρὸς του κιρ Μιχελῆ Κουδουμουνί, νοταρίου, κα-

τα την ιμέραν καὶ χρόνο, ὀσαν ὐσε ᾿κήνι, ἐσένα τοῦ κιρ Γεὀργείου Τουρκεἰ,

ἀψένταις ὀσπερ καὶ πρεζένταις, ὀτι δίδο σου παντία ληνπερτά καὶ γεμά-

την ἐξουσία τζενερᾶλμεντε, ὀσπερ το εἰδιὄ μου κορμί, να μπορίς να τεφε-

ντέρης καὶ να μαντηνίρης ἐμένα καὶ τα δικαιῶματά μου υστὀν εκλαμπρό-

τατο καὶ ἀφέντι δοῦκα καὶ καπετάνειω, ὐς όλο το ριτζυμέντο καὶ υς πά-

σα αλο ὀφίτζιο {καὶ} τῆς ἀφεντίας μα<ς>, κόντρα τοῦ ἐυγενῆ ἀρχο μισερ

Νεικολὸ Ντεμέτζω, ὐστὴν διἀφορὰ απου ὀρίζη τοῦς λεγομένους μου κομι-

τέντες καὶ οῦτος να μπορίς αὐοκάτον καὶ αὐοκάτους, τέρμενω καὶ τέρμε-

να, κοντραδιτζιῶνες, νόμους να ζυτὰς, σετεντζιες ν’ ακοῦγης, κομίσον αλὀν

καὶ κομίσους υστο ποδάρι σου να βάνης, να ὀρίζεις, να σετεντζηἄρης, να

ἠντρομετέρης, ν’ αμαχεύις, να σκοδέρνης, να παραλαμβάνοις καὶ ὐστα πα-

ραλαμβάνοις σιγουριτὰ καὶ ἀναπαψη να κάνεις, ὀρκος ἀν ακαδέρη ἀπά-

νο ὐστὴν ψυχῆν μου να τονε πέρνης καὶ εκηνοῦ ορκους να δίδις, να κάνης

ῶλα μου τα χριἀζόμενα διἀ τα ὀνόματα ὀς άνοθε υς ἀυτήνι μου την ιπόθε-

σην καὶ οῦτος ὐμε κοτέντος.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ κιρ Ιωάννη Ντελοῦκας, μαΐστρο Νεικολὸ Που-

λάκις, τζανκάρι<ς>.»

  8. ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟ   197                                                   Κισσοί

1558, 17 Νοεμβρίου

Ο ιερέας Κωνσταντής Παπαδόπουλος, ως πληρεξούσιος της Κατερούτζας Τρουλι-

νοπούλας, χήρας του Γεώργη Καλοειδά, και του γιου της Μιχελή, εξουσιοδοτεί τον

δικηγόρο Μπορτάλιο Τζερτορέλο να τους εκπροσωπεί στις διαφορές που έχουν με

τον Νικολό Ντεμέτζο.

«/65v Tι αὐτί

//Κόπια// Κομεσιὸν κάμνω ἐγῶ παπὰ Κοσταντί Παπαδόπουλος τοῦ ποτὲ

παπᾶ κιρ Ιωάννη, κατικοῦμενος ὐστο χορίο Κεισοῦς, ὀσαν κομέσος απου

ὐμε τῆς κερα Κατεροῦτζιας Τρουληνοποῦλας, χήρα του ποτὲ Γεὀργει Κα-

λοδά καὶ Μιχελῆ Καλοδά, υἰοῦ αὐτῆς, καθὸς φένετε με κομεσἱὸν καμο-

μένη διἀ χηρὸς τοῦ κίρ Μιχαῆλ Κουδουμουνί, νοταρίου, ͵αφνη΄ Νοἐμβρίω

ιγ΄, ὀσᾶν ὐσε ᾽κήνει, ἐσένα τοῦ μισερ Μπορτάλλιο Τζερτορέλο, αὐοκάτου,

ἀψέντες ὀσπερ καὶ πρεζένταις, ὀτι δίδο σου παντία ληνπερτὰ καὶ γεμάτην

ἐξουσία τζενερᾶλμέντε, ὀσπερ το εἰδιὄ μου κορμί, να μπορίς να τεφεντέρης

καὶ να μαντηνίρης ἐμένα καὶ τα δικαιῶματά μου υστον εκλαμπρότατο καὶ

ἀφέντι δοῦκα, ὐς όλο το ριντζυμέντο καὶ υς πάσα άλο ὀφίτζιο καὶ μαϊστρά-

το καὶ κριτην τῆς ἐκλαμπροτάτης μας ἀφεντίας, κόντρα με κάθα άνθρωπον

καὶ ἀνθρῶπους απού ἐχο να κάμο ὐς πάσα μου ὐπόθεσην καὶ σπετζειἀλμέ-

ντε κόντρα τοῦ εὐγενῆ ἀρχο μισερ Νικολὸ Ντεμέτζω, ὐστὴν διἀφορὰ ὀβερ

διἀφοραὶς ἀπου ὀρίζυ τοῦς λεγομενοῦς μου κομιτέντες, αὐοκάτο καὶ αὐο-

κάτους, τέρμενω καὶ τέρμενα, κοντραδιτζιὄνες, νόμους να ζυτὰς, σετεντζιες

ν’ ακοῦγης, κομίσον ἀλον καὶ κομίσους υστὀ ποδάρι σου να βάνης, να ὀρί-

ζει<ς>, να σετεντζυἀρης, να ἠντρομετέρης, ν’ αμαχεύις, να σκοδέρνης, να

παραλαμβάνοις καὶ ὐστα παραλαμβάνοις σιγουρτὰ καὶ ἀνάπαψην να κά-

νεις καί πάσα ἀλο μου χριἀζόμενω δια τα ἀνόματα ὀς άνοθε καὶ οῦτος

ὐμε κοτέντος.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ κιρ Ιωάννη Ντελοῦκας, γραμματικὸς τῶν

φρουτῶν, † Κοσταντί Κούλας απο το Μακρηντίχο.»

   9. ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΣΙΤΑΡΙOY       Άγιος Θωμάς

1558, 13 Δεκεμβρίου

Η Κατερίνα, χήρα του Αβράμη Ρουκέλη, χρωστά στον Ματίο ντε Γιάκουμο 6 υπέρ-

πυρα και 8 σόλδια ενώ δανείζεται ακόμα 3 υπέρπυρα και 24 σόλδια, σύνολο δη-

λαδή τα υπέρπυρα και υπόσχεται να του παραδώσει σιτάρι ως τα τέλη Ιουνίου.

«Μηνί το ἀυτὸ ιγ΄

Καθομολογὁ ἐγῶ Κατερήνα, χήρα του ποτὲ Αὐράμι Ρουκαίλη, κατίκοῦμενη

ὐστο χορίο Ἀγιον Θομὰ, ὀτι χραιὀστὸ να δῶσο καὶ να πλερῶσο ἐσένα τοῦ

μισερ Ματίο ντε Γἰακουμο ὑπέρπυρα ἐξη, σόλδια η΄, {το ρ}εστος ἀπ᾿ ό,τυ

ύχαμε να κάμομε καὶ την σίμερω ἀκομι ἐτερα ὑπέρπυρα γ΄, σόλδια κδ΄, γοί-

νουντε ὀμου ὑπέρπυρα δέκα, δια τα ὀπία προμετέρω να σου δόσο καί ὐστο

σπίτει σου να κονσενηἄρω ἐος ῶλον τον Προτοοῦλην τὸν {οῦληον} πρότον

ἐρχωμενω τόσο στάρι κριτικὸ, ἀρεσκουμενώ σου, ὀτη ν<α> σε πλερῶσο καὶ

αὐτὸ να πραιζηἄρω καθὸς κάμου καὶ ἀλη συναλάκτες απὀυ νπρος πλερό-

νου. Δεν ατεντερόντά σου ἐγῶ, ν’ αγοράζεις απο ἀλοῦ ἀλον τῶσο στάρι,

το ἀκριβότερο πραὶζιο καὶ ταύτα ῶλα καὶ ἐζημίες να τα σκοδέρνης απο το

κορμὶ μου καὶ απο τα καλά μου με την στράτα του γαστάλδο ἀπάνο στας

ἐξοδαῖς μου, χορίς ἐναντίο.

Μάρτυρες παρακαλετοὶ κιρ Μάρκο Πηρίς, Γεὀργη Σέρβος, κατικοῦμε-

νος υστο Ἐξέπορτω.»

                                                    Πετροκεφάλι 26-9-2016

                                                Δαμιανάκης Γεώργιος