Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ

Του Γιώργου Δαμιανάκη

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ  ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ  ΜΑΧΗΣ   ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ  ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΗΤΑΝ  ΚΑΙ 49  ΗΡΑΚΛΕΙΩΤΕΣ ΝΕΟΣΥΛΛΕΚΤΟΙ     ΠΟΥ BOΗΘΗΣΑΝ Ν’ ΑΛΛΑΞΕΙ Η  ΠΟΡΕΙΑ  ΤΟΥ  Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ   ΠΟΛΕΜΟΥ

Η Μάχη της Κρήτης 20 με 30 Μάη 1941 ήταν αυτή  που έδωσε την πρώτη νίκη στους Συμμάχους  κατά των Γερμανών .

 Η νίκη αυτή δόθηκε στο Σταυρωμένο, ανατολικά και δίπλα στο πρόχειρο αεροδρόμιο του Ρεθύμνου. Ο ελληνικός λόχος που κατάφερε τη δεύτερη μέρα της πτώσης των αλεξιπτωτιστών, να διαλύσει το λόχο  του Γερμανού ταγματάρχη ΚΡΩΧ , πριν καταλάβουν το αεροδρόμιο, ήταν ο 2^ος   του 5^ου Τάγματος νεοσυλλέκτων  Ναυπλίου με διοικητή τον υπολοχαγό Νίκο Κατσιράκη!

 Στο Μάλεμε η ασυνεννοησία  και η κακή αμυντική τακτική των Άγγλων σε ένα ύψωμα δίπλα στο αεροδρόμιο , έδωσε την ευκαιρία στους Γερμανούς να το καταλάβουν  και να προσγειώσουν αεροπλάνα με ενισχύσεις.

Στο Ρέθυμνο, με τους 2.000 περίπου αλεξιπτωτιστές που έπεσαν ανατολικά και δυτικά του αεροδρομίου, παρά τη σθεναρή αντίσταση των αμυνόμενων και την εξόντωση εκατοντάδων  απ’ αυτούς, οι Γερμανοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ισχυρό θύλακα. Προγεφύρωμα στην περιοχή ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ κοντά στον αεροδιάδρομο  και ήταν θέμα ωρών η κατάληψή του .

 Αντίθετα όμως με το Μάλεμε, με συντονισμένες ενέργειες, ύστερα από διαταγή του   Αυστραλού διοικητή ΙΑΝ ΚΑΜΠΕΛ, μπαίνει στη μάχη, τη δεύτερη  μέρα  ο 2^ος  Λόχος του 5^ου Τάγματος, που ήταν εφεδρικός στην περιοχή Πηγής –Άδελε, με στόχο να χτυπήσει τον γερμανικό θύλακα και να τον εξουδετερώσει!

Ο διοικητής του Λόχου είχε μεγάλη πείρα από την Αλβανία και ήξερε πότε πρέπει να χτυπήσει. Όλες τις μέρες που περίμενε, προσπαθούσε με τους αξ/κούς του και τους παλιούς στρατιώτες να εκπαιδεύσει και να εμψυχώσει τους στρατιώτες του.

Αποφασίζει στις 2 τα ξημερώματα της Τετάρτης 21 Μάη ο υπολ/γος Κατσιράκης και ξεκινά  με αστραπιαία κίνηση του λόχου του, κατά του Σταυρωμένου. Έχοντας βοήθεια από τον 3^ο Λόχο του υπ/γου Σαλούστρου, από τους ντόπιους πολίτες και με την υποστήριξη των πυρών από τους συμμάχους καταφέρνει :

1.Να ξαφνιάσει και να δημιουργήσει σύγχυση στους ακόμη ζαλισμένους αλεξ/στές πιάνοντας αρκετούς αιχμάλωτους !

2. Να πάρει πολλά λάφυρα και να εξοπλισθούν οι στρατιώτες του με  σύγχρονο γερμανικό οπλισμό.

3.Να πάρουν οι περισσότεροι το βάπτισμα του πυρός, να οπλισθούν με θάρρος  και αυτοπεποίθηση.

4.Να διασπάσει το θύλακα του Κρωχ στο Σταυρωμένο και να πάρει ασυρμάτους, χάρτες και άλλα πολύτιμα εφόδια των Γερμανών που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον τους!

  5. Αργότερα να ξανακαταλάβει το ύψωμα Κεφάλα που δέσποζε στην περιοχή και ήταν το κλειδί του αεροδρομίου!

 Η μικρή μάχη, αλλά μεγάλη σε σημασία πρώτη αυτή νίκη,  έφερε μεγάλη χαρά και ικανοποίηση στους συμμάχους .

Να δούμε τι είπαν και τι έγραψαν γι’ αυτούς .

Η διοίκηση των Αυστραλών, ο Ταξίαρχος Βάζεϋ από  τη Γεωργιούπολη. Ο στρατηγός Φράυμπεργκ κ. ά. στέλνουν συγχαρητήρια μηνύματα!

  

3. Ο W.H.TRAVERS  γράφει «Στο Ρέθυμνο η δύναμη του (αήττητου) Γερμανικού στρατού είχε καταρριφθεί, φοβηθεί και νικηθεί για πρώτη φορά.»

         4. «Στο Ρέθυμνο κερδήθηκε η μόνη συμμαχική νίκη στην Κρήτη.» γράφει ο  LIEW LIND.

5.Ο IAN BESSEL BROWNE   συμπληρώνει «Το Ρέθυμνο δεν καταλήφθηκε από τους αλεξιπτωτιστές και οι δυνάμεις των όλες εκμηδενίστηκαν.»

Είμαστε περήφανοι  εμείς οι ΗΡΑΚΛΕΙΩΤΕΣ γιατί ο διοικητής του 2^ου Λόχου του 5^ου Τάγματος νεοσολλέκτων ΝΙΚΟΣ ΚΑΤΣΙΡΑΚΗΣ, μετά το τέλος του πολέμου, γράφει στην έκθεση του στο Αρχηγείο Στρατού. «Εξαίρετον διαγωγήν, ηρωισμόν και αυτοθυσίαν επέδειξαν εις το πεδίον της τιμής κατά τη μεγαλειώδη Μάχη της Κρήτης οι κάτωθι»:

Αξιωματικοί-υπαξ/κοί                      

1-Ανθυπ/γος  Σωτήρχος Βασίλειος

2- Ανθυπ/γος Σδόνας  Κων/νος

3- Ανθυπ/γος Δεπούντης Παντελής

4- Ανθυπ/γος  Παληβός Δημήτριος

5- Επιλοχίας  Κακαράς  Νικόλαος

6-Λοχίας πυρ/κού Μανωλεσάκης Παναγιώτης από Καβούσι Ρεθ.

Στρατιώται

1-    Κανακάκης Εμμ.              από Πόμπια

2-    Σαβιολάκη  Ευστράτιος     «   Πόμπια   

3-    Πατσουράκης  Μύρων         «   Πόμπια     

4-    Ντελιδάκης   Αντώνιος         «  Πόμπια        

5-    Χαριτάκης Εμμανουήλ         «   Πόμπια    

6-    Σφακιανάκης  Ιωσήφ            «  Πόμπια      

7-    Αγαπηδάκης Πολύβιος     από  Πέρι

8-    Μαριδάκης Νικόλαος   από Πέρι

9-    Φαφουλάκης Εμμανουήλ  από Πέρι

10 -  Δαμιανάκης Μιχαήλ             από        Πετροκεφάλι

11 -  Μιχελινάκης  Ηλίας…           »           Πετροκεφέλι

12 -  Παπουτσάκης  Νικόλαος       «           Πετροκεφάλι

13  - Τσικνάκης Μιχαήλ (του Χατzή)από Πετροκεφάλι

14   - Καλοχριστιανάκης   Εμμ.τ. Μιχ.»    Πετροκεφάλι

15  - Μπιτσακάκης  Νικόλαος τ. Σταυρ.» Πετροκεφάλι

16 – Στεφανουδάκης  Γεώργιος τ.Δημ.και τ.Αικ. από Φανερωμένη        

17 – Ζαχαριουδάκης Γεώργιος από Αληθηνή                                                 

18 -  Παναγιωτάκης  Μενέλαος  από Αρκαλοχώρι

19 -  Γερμανάκης  Γεώγιος από Μιαμού                                                            

20 -  Γρηγοράκης  Ιωάννης  από Μιαμού                                                

21 -  Κουτσάκης    Νικόλαος από Πλάτανο                                              

22-   Κυπράκης      Γεώργιος από Πλάτανο                                                         

23 -  Νιθαυριανάκης Μιχαήλ από Βόρρους                                                      

24-   Λουλάκης   Στυλιανός  από  Κεφαλόβρυση Ηρακλείου

25 -  Παπαχατζάκης Παύλος     από  Γέργερη                                                  

26 -  Γραμματικάκης  Ιωάννης  από Γέργερη                                                

27 -  Διακάκης  Χρυσόστομος  από Άγιο Βασίλειο Βιάννου

28 -  Χαλκιαδάκης Ιωάννης       από  Τύλισσο

29 -  Κουναλάκης  Γεώργιος      από   Αφρατί Βιάννου

30 -  Κογεράκης    Κων/νος        από  Βασιλικά Ανώγεια                           

31 -  Σεβαστάκης  Νικόλαος      από   Βενεράτο

32 -  Ματαλλιωτάκης  Ζαχαρίας     από Νίβρυτο Καινουργίου

33 -  Κασαπάκης   Ελευθέριος        από   Πεζά πεδιάδος

34 -  Κουκιαδάκης  Ηρακλής          από   Αστυράκι Μαλεβυζίου

35 -   Οικονομάκης  Νικόλαος         από   Βενεράτο

36 -   Φλουρής   Μύρων                   από   Τζαγκαράκι Τεμένους

37 -  Βαρδουλάκης  Εμμανουήλ …………….από Βασιλικά Ανώγεια. 

 Και είμαστε περήφανοι  γιατί δεν είναι τυχαίο ότι, από τους 280 στρ/τες του Λόχου , στους παραπάνω 43 γίνεται αναφορά και εύφημος μνεία από το λοχαγό Κατσιράκη .  Οι 37 ήταν Ηρακλειώτες, δικοί μας άνθρωποί,  συγγενείς, χωριανοί και φίλοι μας. Δεν είναι άσχετο ότι αυτοί , μαζί με τους 12  από τους 15 αξ/κούς και στρ/τες  που έπεσαν στη μάχη, ήταν συντοπίτες, γνωστοί και φίλοι μεταξύ τους. Είναι γνωστό ότι όταν εργάζεσαι ή πολεμάς και έχεις δικούς σου ανθρώπους δίπλα, έχεις άλλο αέρα, άλλη δύναμη και αυτοπεποίθηση!

 Δεν ήταν τυχαίο  ότι στις 28 μέρες που περίμεναν στις θέσεις που είχαν ταχθεί να  αμυνθούν, ανέπτυξαν μεταξύ τους μια αλληλεγγύη, μια φιλία ένα δέσιμο που τους όπλισε με θάρρος και αυτοπεποίθηση την κατάλληλη ώρα. Το δέσιμο δεν ήταν μόνο μεταξύ τους. Ήταν και με τους ντόπιους Ρεθυμνιώτες, που είχαν πολύ μεγάλη συμβολή στη νίκη αυτή.Οι άνθρωποί μας, όπως και όλοι οι στρατιώτες για 11μέρες δεν έπαψαν  να πολεμούν και να δίνουν τη μάχη μέσα σε φοβερά απάνθρωπες συνθήκες.  Ο αγώνας στο Ρέθυμνο συνεχίστηκε  και ο 2^ος Λόχος  αγωνιζόταν μέχρι τα ξημερώματα στις 30 Μάη  δίνοντας την τελευταία μάχη της ελεύθερης Ελλάδας, πριν την οριστική κατοχή  από τους Ναζί.

Οι Ηρακλειώτες μαζί με τους άλλους νεοσύλλεκτους ,τους  χωροφύλακες, τους Αυστραλούς -Νεοζηλανδούς  και τους ντόπιους  κατάφεραν στην αντεπίθεση της δεύτερης μέρας στο Σταυρωμένο και τα γύρω υψώματα :

 Να διαλύσουν τους ανίκητους αλεξιπτωτιστές του ταγματάρχη  Κρωχ και να οπλιστούν με καινούργιο οπλισμό , σφαίρες και άλλα εφόδια.

  Να συλλάβουν δεκάδες αιχμάλωτους  αλεξ/τες. Να τους πάρουν πολύτιμους  χάρτες, τους οποίους κατάφεραν οι Αυστραλοί να αποκωδικοποιήσουν και με τα σήματα να παραπλανήσουν τα γερμανικά αεροπλάνα, ρίχνοντας στους συμμάχους πολεμοφόδια… και πυρά στους δικούς τους!

 Έδωσαν ένα μάθημα σε όλη την ανθρωπότητα,  πως η ψυχική δύναμη μπορεί να νικήσει τον καλύτερο στρατό του κόσμου!

 Η μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο κράτησε 11μέρες , και  έπαιξε μεγάλο ρόλο,  στο να προλάβουν να φύγουν οι Άγγλοι από το Ηράκλειο και τα Χανιά ανενόχλητοι. Στο να χάσουν   οι Ναζί στη Μ. Ανατολή , στη Ρωσία και να χαμογελάσει η νίκης στους Συμμάχους.                                                 

                                                                                                                                           

Ας δούμε  το χρονικό της νίκης αυτής με  τη συμμετοχή των 49   Ηρακλειωτών.

Στις 28 Οκτ.1940 αρχίζει  ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Η 5^η Μεραρχία με επιστρατευμένες κλάσεις μέχρι την 39^η  βρίσκεται στα σύνορα της Αλβανία. Κάποιοι παλιοί στρατιώτες που είχαν αδέλφια στο μέτωπο και άλλες υποχρεώσεις, όπως και οι κλάσεις ’40 και ’41  έμειναν αστράτευτοι στα μετόπισθεν.

 Τον Απρίλιο του 1941 καλούνται όσοι κληρωτοί είχαν πάρει αναβολή το 1940 και οι κλάσεις  ‘40 και ‘41 να παρουσιασθούν στα κέντρα νεοσυλλέκτων της Πελοποννήσου. Οι κληρωτοί του Ηρακλείου, πήγαν στο Ναύπλιο. Δεν είχαν προλάβει καλά  καλά να γνωριστούν, ν’ αρχίσουν τη βασική εκπαίδευση, ούτε να πιάσουν όπλο για να δουν πώς λειτουργεί, ούτε να κάνουν βολή και στις 19 Απρίλη  τους φορτώνουν με ελάχιστους  αξιωματικούς στο  ατμόπλοιο ΙΘΑΚΗ και τους στέλνουν στα  Χανιά.

 Το πρωί στις 20  Απρίλη κατεβαίνουν στο λιμάνι της  Σούδας. Τους μαζεύουν οι λίγοι συνοδοί στην προκυμαία και τους λένε:    Θα πάτε να παρουσιαστείτε στο Φρουραρχείο Ρεθύμνου!

-Πώς θα πάμε; 

 -Με τα πόδια !

 Πήραν λοιπόν το δρόμο με τα πόδια. Απ’ αυτούς που κρατούσαν  όπλο, οι πιο πολλοί δεν γνώριζαν το χειρισμό του. Οι πιο τυχεροί είχαν μια κουβέρτα, από τις προσφορές του ελληνικού λαού στο στρατό και ένα σακίδιο με μικροαντικείμενα. Οι περισσότεροι φορούσαν μες στη ζέστη,  χειμερινές αγγλικές στολές. Στο δρόμο, αν περνούσαν από κανένα χωριό ζητιάνευαν λίγο ψωμί, ελιές, τυρί και άλλο φαγώσιμο, που οι ντόπιοι  αν είχαν, τους έδιναν  πρόθυμα. Όπου τους έπιανε η νύχτα ξάπλωναν στην ύπαιθρο και έπαιρναν κανένα ύπνο για λίγη ξεκούραση. Κάποιοι  τυχεροί, αν έβρισκαν  κάρο  ή υποζύγιο στο δρόμο, φόρτωναν τα πράγματά  τους. Άλλοι πιο τυχεροί ανέβαιναν σε κάποιο φορτηγό από τα ελάχιστα που έκαναν το δρομολόγιο για Ρέθυμνο.

 Έτσι μετά από αρκετή κούραση, πείνα και ξενύχτι έφταναν  σε 1 με 2 μέρες στο Φρουραρχείο. Στο Φρουραρχείο  έρχονταν  εθελοντές αξιωματικοί και στρατιώτες, αδειούχοι του Αλβανικού Μετώπου και ζητούσαν να ενταχθούν στα τάγματα που έφτιαχναν. Από τους νεοσύλλεκτους και τους εθελοντές αξ/κούς και στρ/τες συγκροτήθηκαν το 4^ο και το 5^ο τάγμα. Το 4^ο τάγμα ακροβολίσθηκε και πήρε θέσεις μαζί με τους χωροφύλακες και τους συμμάχους δυτικά του Ρεθύμνου.

 Το 5^ο τάγμα  με 4 λόχους, πήγε  ανατολικά με τους Νεοζηλανδούς και  Αυστραλούς. Βασικά είχαν σκοπό την φύλαξη του αεροδρομίου. Διοικητής του τάγματος ορίστηκε ο ταγματάρχης Καλονάς Στυλιανός. Ο 2^ος   Λόχος του έφεδρου υπολοχαγού Νίκου Κατσιράκη (τραυματία και αδειούχου του Αλβανικού Μετώπου), τοποθετήθηκε στην γραμμή των χωριών Πηγή και Άδελε, σαν εφεδρεία με στόχο  να χτυπήσει όπου και όποτε χρειαστεί, όπως είδαμε και παραπάνω.

 Οι μέρες που περίμεναν από τις 22 τ’ Απρίλη μέχρι τις 20 Μάη, περνούσαν δύσκολα. Φαγητό δεν υπήρχε. Αυτά που πρόσφεραν οι ντόπιοι και οι Αυστραλοί ήταν πολύ λίγα για να σβήσουν την πείνα. Οι φίλοι και συντοπίτες έψαχναν τρόπους να βρουν τρόφιμα .Όσοι είχαν χρήματα πήγαιναν με τα πόδια στο Ρέθυμνο και ψώνιζαν. Άλλοι πήγαιναν στα κοντινά χωριά ακόμη και στο Αρκάδι 10 χιλιόμετρα απόσταση να φάνε κάτι.

 Οι Πετροκεφαλιανοί μαζί και ο Κουρτικάκης Παύλος από τον Κουσέ  αποφάσισαν στις 12 Μάη να πάνε  2 με τα πόδια ,από το Ρέθυμνο στο Πετροκεφάλι, 60 περίπου χιλ. απόσταση, να πάρουν τρόφιμα!  Ποιοι θα πάνε; Δύσκολα βρίσκεις εθελοντές για ένα τέτοιο εγχείρημα! «Να σύρουμε κλήρο  !» λέει κάποιος. Ο κλήρος έπεσε στον Νίκο Ευαγγ. Παπουτσάκη και σε άλλον ένα Πετροκεφαλιανό, που αρνήθηκε να πάει .  Στη θέση του πήγε (εθελοντικά !) ο Μιχάλης Δαμιανάκης. Βοσκαρουδάκι αμούστακο, όταν ήταν στο βουνό, ήξερε καλά τα μονοπάτια του Ψηλορείτη.

 Από το Αρκάδι και από κατσικόδρομους του Ψηλορείτη κατέβηκαν στη Μεσαρά σε 2 μέρες. Πήραν τρόφιμα και με τη βοήθεια ενός καραγωγέα από το Τυμπάκι που κουβαλούσε λάδι στο Ρέθυμνο, φόρτωσαν τις 7 βούργες στο κάρο και γύρισαν στις 17 Μάη στις θέσεις τους. Αυτή η μικρή βοήθεια και τα νέα από το Χωριό, έφερε μεγάλη ικανοποίηση.

 Δεν ξέρω; Ίσως και από άλλα χωριά να έκαναν το ίδιο η κάτι ανάλογο! Ξέρω μόνο ότι  από τα καλούδια που έφεραν οι 2 οδοιπόροι έφαγαν και ήπιαν όλοι όσοι ήταν κοντά, οι αξ/κοί  και ο Διοικητής του Λόχου.(Διήγηση περιστ/κού Μιχαήλ Ε. Τσικνάκης)

 Τα ξημερώματα της 21 Μάη όπως είπαμε παραπάνω,  μπαίνουν νικηφόρα  στην περιοχή Σταυρωμένου. Στην πορεία της μάχης, ενώ υποστηριζόταν από το ύψωμα της Κακαβέλας από τον 3^ο λόχο, τραυματίζεται ο διοικητής υπ/λγος Σαλούστρος και αποσύρεται. Το κενό αυτό αναπληρώνει αμέσως ο 2^ος λόχος με 2 διμοιρίες. Όπως προχωρούσαν μες στη νύχτα, σ’ ένα υψωματάκι, είχε μια καλύβα και μπαίνει μέσα, έρποντας ο Μενέλαος Παναγιωτάκης από το Αρκαλοχώρι. Δεν προλαβαίνει να σηκωθεί,  δέχεται καταιγιστικά πυρά η καλύβα και γίνεται κόσκινο. Άρχισε να φωνάζει στους συναδέλφους του «Από τον καλαμιώνααα!». Τα πυρά σταμάτησαν και μετά από δυο μέρες που ξαναπέρασαν βρήκαν 3 γερμανικά πτώματα με τα όπλα τους μες στα καλάμια.

 22 Μάη το πρωί  ο Λόχος μας με 2 διμοιρίες κάνει επίθεση στου Σερλή Μετόχι και 9 η ώρα, 6  γερμ. μεταγωγικά JU 52 ρίχνουν με αλεξίπτωτα, κατά λάθος, δέματα με εφόδια στο 2^ο λόχο και στους Αυστραλούς!

Στις 6 απόγευμα  κάνει επίθεση στο Σταυρωμένο από Ν, ΝΑ. Μαζί τους ο ηγούμενος Αρκαδίου Διονύσιος Ψαρουδάκης και οι μοναχοί  Τίτος Μακρύδης και Θεοφύλακτος  Τσιουδάκης.. Τα λάφυρα πολλά, ανάμεσα τους και 2 μεγάλοι ασύρματοι σε λειτουργία. Μεγάλο χτύπημα η διακοπή επικοινωνίας με το Στρατηγείο των Γερμανών στην Αθήνα!

Παρασκευή 23 Μάη .

 O ενθουσιασμός της προηγούμενης μέρας δεν αφήνει τους στρ/τες μας να σκεφτούν πιο ψύχραιμα και να προφυλαχτούν. Κάποιοι παίρνουν θέση πολύ κοντά στο εργοστάσιο, που ήταν οχυρωμένοι οι αλεξιπ/τές .Ο Λοχαγός ζητά από τον Κάμπελ να ρίξει όλμους και να ισοπεδώσει το εργοστάσιο. Ο Διοικητής αρνείται για να μη  καταστραφεί, το κτίριο και τα μηχανήματα. Αυτό δίνει την ευκαιρία στους κλεισμένους στο εργοστάσιο  να αναδιοργανωθούν, να κάνουν παρατηρητήριο το φουγάρο του, ανοίγοντας τρύπες από μέσα και να τοποθετήσουν ένα πολυβόλο. Βλέποντας ο παλιός στρατιώτης ΔΑΜΙΑΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ότι, ήταν εκτεθειμένοι από το πολυβόλο, προτρέπει τον ΚΟΥΡΤΙΚΑΚΗ και τους άλλους να τραβηχτούν πίσω σε ασφαλέστερες θέσεις. Δυστυχώς δεν ακούστηκε και κείνη τη μέρα,  από τα πυρά του φουγάρου σκοτώθηκαν άδικα οι ΚΟΥΡΤΙΚΑΚΗΣ Π.,ΒΙΡΒΙΡΑΚΗΣ ΕΜΜ  και ΠΑΠΑΔΟΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΕΜΜ. Γίνεται 3ωρη ανακωχή να ταφούν οι νεκροί και το απόγευμα ακολουθεί μεγάλη αεροπορική επίθεση. Οι στρατιώτες του 2^ου Λόχου μαζί με ντόπιους αποφασίζουν  να τους ρίξουν με τα τουφέκια. Ο ΗΛΙΑΣ ΜΙΧΕΛΙΝΑΚΗΣ ακούγεται να θριαμβολογεί και να λέει στους άλλους. «Σημάδεψα τον πιλότο και το αεροπλάνο του  έπεσε στη θάλασσα!» Συνολικά ρίχτηκαν τρία γερμανικά αεροπλάνα  αυτή τη μέρα.

 Τους χάρτες και τους κώδικες που είχαν πάρει από ένα Γερμανό αξ/κό οι δικοί μας, οι Αυστραλοί  τους αποκωδικοποιούν, παραπλανούν τους Ναζί και αυτοί τους ρίχνουν όπλα και πυρομαχικά! Σε χαμηλή πτήση ένα στούκας ρίχνει δέσμη οβίδων σε σπίτι με 15  αλεξ/στές και τους διαλύει  κυριολεκτικά.

Σάββατο 24 Μάη. Ο 2^ος  Λόχος κρατά τις θέσεις που έχει πάρει, ύστερα από σκληρούς αγώνες, στα υψώματα γύρω από το Σταυρωμένο.  Παίρνει ανάσες και σφίγγει τον κλοιό των υπόλοιπων  αλεξιπ/των. Από τον αέρα πέφτουν εφόδια και ένα μεγάλο δέμα  πέφτει με αλεξίπτωτο ανάμεσα στους εμπολέμους. Ο Κατσιράκης βλέπει τη βιασύνη των Γερμανών να το πάρουν. Καταλαβαίνει ότι έχει κάτι πολύτιμο.  Αμέσως στέλνει μια ομάδα  και το φέρνουν κοντά στις θέσεις του. Το δέμα  είχε φαρμακευτικό υλικό και ιατρικά εργαλεία με τη φίρμα ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ. Τα υλικά είχαν παρθεί από το νοσοκομείο των Αθηνών. Κρατάει επιδέσμους, φάρμακα πρώτης ανάγκης και στέλνει τα υπόλοιπα  στο νοσοκομείο που είχε στηθεί στο σχολείο του Άδελε.

Κυριακή 25 Μάη. Ο διοικητής  του Ρεθύμνου ΙΑΝ ΚΑΜΠΕΛ έρχεται ο  ίδιος το πρωί 8 η ώρα στο λόφο Κεφάλα για να συντονίσει την επίθεση του 2^ου Λόχου ,στη διαταγή που του δίνει  να κυκλώσει τους Γερμανούς στο ύψωμα Σερλί Μετόχι, πριν επιχειρήσουν να διαφύγουν ανατολικότερα. Η επιχείρηση ολοκληρώνεται με επιτυχία. Εκτοπίστηκαν οι Γερμανοί, από τους στρατιώτες μας μέχρι τη θάλασσα . Σ’ αυτή την επιχείρηση σκοτώνονται, ο Ανθυπολοχαγός Βαγγής Διονύσιος από τα Κήθυρα, πολεμώντας μαζί με το στρ/τη Κουναλάκη Γεώργιο του Εμμ.. Το ΣΟΚ για το Γραμματικό του Αφρατίου μεγάλο, τη στιγμή που είδε δίπλα του τον αξ/κο  του νεκρό! Οι Γερμανοί χάνουν 15 αλεξ/στές. 

Δευτέρα 26 Μάη. Το πρωί διατάσσεται γενική αντεπίθεση στο Σταυρωμένο .  Ο 2^ος  λόχος ξεκινά από τα υψώματα Τσικουριανά με αρκετούς ντόπιους και ο 3^ος από τη θέση Μέση-Αγιο Δημήτριο- Αγία Τριάδα με πολίτες και στρ/τες από  την Αλβανία. Ο Σταυρωμένος  ελευθερώνεται, πιάνονται δεκάδες αιχμάλωτοι, ξεκαθαρίζει η περιοχή του αεροδρομίου από θύλακες αλεξ/στών και ο 2^ος Λόχος παίρνει θέσεις από Σταυρωμένο μέχρι Μαγνησία και Βιράν Επισκοπή. Γίνεται ανακωχή και θάβονται τα τουμπανισμένα πτώματα που είναι σκόρπια παντού. Μέχρι τις 26-5-41  έχουν ενταφιαστεί 561 αλεξ/στές.

Τρίτη 27 Μάη.  Ο Κατσιράκης ζητά πιο βαρύ οπλισμό για να επιτεθεί με το Λόχο του στους Γερμανούς του Λατζιμά. Όλοι οι κάτοικοι των γύρω χωριών ξέρουν τι έχει  κάνει ο Λόχος μας. Νιώθουν μεγάλη ασφάλεια και χαίρονται να μαρτυρούν ότι οι Ηρακλειώτες αλώνιζαν με άλλους μαζί , όλες τις μέρες,  την περιοχή από Πρίνο, Βιράν Επισκοπή, Μαγνησία , Χαμαλεύρι μέχρι Σχοινοκέφαλο. Η ζημιά που έκαναν στους Ναζί τεράστια!

 Η πείνα και οι στερήσεις αναγκάζουν το  Λοχαγό να στείλει αυστηρή αναφορά στη Διοίκηση και να ζητά φαγητό για το Λόχο του. Όλες αυτές τις μέρες υπήρχε  μεγάλη έλλειψη συντονισμού και εφοδιασμού από τους Άγγλους .Να ‘ναι καλά οι ντόπιοι που τροφοδοτούσαν με ότι είχαν και ο ηγούμενος Ι.Μ. Αρκαδίου,  που είχε τους φούρνους του και άναβαν μέρα νύχτα ψήνοντας ψωμί.

Οι Γερμανοί μπαίνουν στα Χανιά.

Τετάρτη 28 Μάη. Ο ταγ/χης ΧΑΝΣ ΚΡΩΧ μετά τη χθεσινή αποτυχία , ετοιμάζει νέα επίθεση κατά του Σταυρωμένου για να πάρει την περιοχή του αεροδρομίου. Ο 2^ος λόχος είχε δημιουργήσει ένα αμυντικό τείχος, που «έσπαγαν τα μούτρα τους» επάνω του οι αλεξ/στές. Το βράδυ 4.000 Άγγλοι φεύγουν με 5 πλοία  από το Ηράκλειο  για τη Μ.Ανατολή.  Το Ηράκλειο παραδίνεται.

Πέμπτη 29 Μάη.   Οι αλεξ/στές που έχουν μείνει στην περιοχή του Ρεθύμνου είναι έτοιμοι να παραδοθούν. Δεν υπάρχουν  όμως ούτε πολεμοφόδια ,ούτε τρόπος να φυλαχθούν τόσοι αιχμάλωτοι!  Την κατάλληλη στιγμή γι’ αυτούς, οι Αλπινιστές με μηχανοκίνητες μονάδες φτάνουν δυτικά του Ρεθύμνου .Η πόλη παραδίνεται. Ο Κρώχ, από εγωισμό και οργή που δεν κατάφερε να πάρει το αεροδρόμιο, ετοιμάζει το πρωί γενική επίθεση να καταλάβει την περιοχή του. «Τον παίρνουν χαμπάρι» από το 2^ο Λόχο τη νύχτα 21.30 και τον αντιμετωπίζουν με επιτυχία. Γίνεται επίθεση πάλι  μετά 2 ώρες χωρίς αποτέλεσμα. Με αντεπίθεση τα μεσάνυχτα οι δικοί μας σπρώχνουν τους αλεξ/στές αρκετά πίσω.

Παρασκευή 30 Μάη. Ξημέρωσε , οι μόνοι που πολεμούσαν ακόμη , ήταν ο 2^ος Λόχος και 2 τάγματα Αυστραλών. Οι υπόλοιποι υπερασπιστές είχαν πάρει εντολή να σταματήσουν τη μάχη και να παραδοθούν. Βλέποντας αυτή την κατάσταση ο Κατσιράκης δίδει εντολή στους άνδρες του να φύγουν, για να μην παραδοθούν και να πιαστούν αιχμάλωτοι. Το πρωί του Σαββάτου να βρίσκονται όλοι στο Αρκάδι.

  Σάββατο 31 Μάη .   Όταν ο Λοχαγός  διασταύρωσε την πληροφορία , ότι την προηγούμενη μέρα οι σύμμαχοι είχαν παραδοθεί, βρισκόμενος στην αυλή της  Ι .Μ. Αρκαδίου, αφού  μίλησε στους αγωνιστές του, τους ευχαρίστησε για τον τίμιο και ηρωικό  αγώνα τους. Τους είπε να φύγουν για τα χωριά τους αμέσως  να μην πιαστούν αιχμάλωτοι. Τους συνέστησε να σπάσουν ή να πετάξουν τα όπλα τους γιατί αν τους συναντούσαν Γερμανοί με όπλα θα τους εκτελούσαν επί τόπου. Τους φίλησε ένα ένα στο μέτωπο, με δάκρυα στα μάτια και τους αποχαιρέτησε όλους, εκτός από τους παρακάτω που όπως έγραψε στην έκθεση του « Οι 15 αυτοί νεκροί απέδειξαν καθ’ όλον το διάστημα του τραχέως και ανίσου τούτου αγώνος πατριωτισμόν, αυταπάρνησιν, ηρωισμόν  και αυτοθυσίαν »  :

      1.Ανθ/γος Δημητριάδης Γεώργιος από Θες/νίκη στον Τ. Σταυρό   στις    21 Μάη.

2.Ανθ/γος Βαγγής Διονύσης από Κύθηρα  στο Σπίτι όλμων               25   Μάη.

3.Στρ/της Μπολάκης Θωμάς από Κανλί Καστέλι , στα Τσικουριανά      22   Μάη.

4.Στρ/της Κουρτικάκης Παύλος  από Κουσέ   στο      Λαμπίρο         23   Μάη.

5.Στρ/της Βιρβιράκης Εμμ. από Καλύβια Ηρακλ. στο    «                 23   Μάη.

6 .Στρ/της Παπαδοβασιλάκης Εμμ. από Ζαρό       στο    «                 23    Μάη.

7.Στρ/της Σφακιανάκης Ανδρέας από Στόλους στην Κεφάλα Σταυρ. 24   Μάη.

8.Στρ/τηςΤσελεντάκης Νικόλαος Ε. από Άγιο Θωμά στο Σταυρωμένο 24 Μάη.

9.Στρ/της Δασκαλάκης Ελευθέριος από Ηράκλειο  Παναγία Σταυρ/νου 24  Μάη.

10.Στρ/της Βαρδάκης  Γεώργιος από Κεφαλόβρυση Βιάννου    στα                                          Τσικουριανά          25  Μάη.

          11.Στρ/της Μπιτσάκης Ιωάννης από Δούλι  στη γεφ. Σταυρ/νου    25     Μάη.

          12.Στρ/της Λίβας Νικόλαος Ανδρ, από Μάραθο    «           «            25     Μάη.

          13.Στρ/της Μέρμηγκας Αθανάσιος από Πελοπόννησο ,Τσικουρ.    25     Μάη.       

         14. Στρ/της Αποστολάκης Κων/νος από Βόρρους  στο Καϊναρτζέ  28 Μάη.

          15.Στρ/της Ταμπακάκης Ιωσήφ από Παναγιά Πεδ. στον Τιμιο Σταυρό ----θάφτηκε από τη Χαρίκλεια Κοκολάκη (άγνωστη ημερ/νία). Ο στρ/της Ταμπακάκης παντρευόταν στην Παναγιά Πεδιάδας την ημέρα που τον κάλεσαν να παρουσιαστεί στο Ναύπλιο. Αμέσως μετά το μυστήριο στην εκκλησία, έφυγε για να παρουσιαστεί στο στρατό. Δυστυχώς δεν ξαναγύρισε και η γυναίκα του, τον περίμενε, …..μέχρι πριν μερικά χρόνια που πέθανε με αυτό τον καημό.

Ο πατέρας μου Δαμιανάκης Μ., στη συνέχεια, μαζί με άλλους Μεσαρίτες και Νοτιορεθεμνιώτες, οδήγησαν από περάσματα του Ψηλορείτη 500 αξ/κους και στρ/τες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας στην Αγία Γαλήνη. 50 κατάφεραν να φύγουν με μια μαούνα για τη Μ.Ανατολή. Οι υπόλοιποι μοιράστηκαν και φιλοξενήθηκαν στα χωριά της περιοχής. Στο Πετροκεφάλι έφερε ο πατέρας μου 10, που κατά καιρούς άλλοι έφευγαν και άλλοι έρχονταν. Ανάμεσα σ’ αυτούς, κάποια περίοδο ήταν και ο Πάτρικ Λη Φέρμορ. Ο Λη Φέρμορ, στην επιχείρηση της απαγωγής του Κράιπε τον είχε πάρει από την ομάδα του Πετρακογιώργη  και τον είχε φέρει στην ομάδα του Μπρουτζαλή, στα Αρχανιώτικα βουνά. Ο ρόλος του να κατασκοπεύσει δρόμους διαφυγής, αν κάτι δεν πάει καλά να έχουν εναλλακτικό δρομολόγιο για τον Ψηλορείτη.

Βιβλιογραφία –πηγές:

1. « Η Μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο» Πολιουδάκη Μ.                         

2.  «ΡΕΘΥΜΝΟ 11 ΜΕΡΕΣ ΧΩΡΙΣ ΗΤΤΑ» Γ. Σταράκη.    

3. Γ.Ε.Σ τμήμα Ιστορίας Στρατού .                                 

4 . Αφηγήσεις  μαχητών και απογόνων τους.