Άρθρο του ιστορικού ερευνητή και συντ. δάσκαλου Δαμιανάκη Γεωργίου, που δημοσιεύθηκε στην μεσαρίτικη εφημερίδα Άποψη του Νότου.
Οι επαναστάσεις
σταματούν οριστικά και οι Κρητικοί αφοσιώνονται στα ειρηνικά έργα της
ανοικοδόμησης του Νησιού. Επειδή πολλοί από τους επαναστάτες, είχαν χάσει τις
περιουσίες, ή είχαν γεράσει, η είχαν τραυματιστεί, ή είχαν αφήσει χήρες και
ορφανά, η Κρητική Πολιτεία , με νόμους , τους έδιδε το δικαίωμα να
ζητήσουν κάποιο χρηματικό επίδομα. Απαραίτητα δικαιολογητικά, για να ενταχθούν
σε κατηγορίες αγωνιστών και να πάρουν τα χρήματα ήταν: 1) Αίτηση του
ενδιαφερομένου. 2) Πιστοποιητικό από τη στρατιωτική διοίκηση, που να λέει σε
ποιες μάχες πήρε μέρος. 3) Πιστοποιητικό από τη δημογεροντία του τόπου διαμονής
και τον εφημέριο, που να πιστοποιούν την ηλικία, ικανότητα ή ανικανότητα
προς εργασία και τα εισοδήματα. Τα δικαιολογητικά αυτά, για κάποιους
λόγους….. υποβλήθηκαν στην κεντρική διοίκηση των Χανίων δύο φορές. Το
1902 και το 1908. Έγιναν επιτροπές, κατατάχτηκαν οι αγωνιστές σε κατηγορίες και
τα δικαιολογητικά φυλάχτηκαν στο αρχείο της Κρητικής Πολιτείας.
Δυστυχώς, όπως
συμβαίνει ακόμα και σήμερα σε πολλά επίπεδα (δημόσια έργα, τουρισμός, κ.λ.π), η
Κρήτη είναι ξεχασμένη από την κεντρική διοίκηση. Είναι ξεχασμένη και από τα
ιστορικά βιβλία της εκπαίδευσης. Πολύ λίγα αναφέρονται, λες και οι Κρητικοί
δεν έκαναν απελευθερωτικούς αγώνες και επαναστάσεις! Κάποιες
επιγραμματικές σημειώσεις , στα εγχειρίδια και τίποτε παραπάνω. Από το 1669 που
έπεσε το νησί μας οριστικά στους Τούρκους, οι ξεσηκωμοί ήταν αρκετοί, αλλά
ασυντόνιστοι, ανυποστήρικτοι και χωρίς αποτέλεσμα.
Τον
Απρίλιο του 1821, που κηρύχτηκε η Επανάσταση στην Παναγία Θυμιανή Χανίων,
οι Κρητικοί, πιο οργανωμένοι δε σταμάτησαν. Από το1821 ως το 1830 με πολύ αίμα
είχαν ποτίσει τα κρητικά χώματα. Περίμεναν την ανεξαρτησία… Δυστυχώς με το
«Πρωτόκολλο του Λονδίνου», που αναγνώριζε σαν ελεύθερο κράτος τον
επαναστατημένο Μωριά και Ρούμελη, η Κρήτη έμεινε απ’ έξω. Και έμεινε απ’
έξω, γιατί έτσι συνέφερε την επεκτατική πολιτική της Αγγλίας. Από το 1830 μέχρι
1840 που κατακτητές της Κρήτης ήταν οι Τουρκοαιγύπτιοι, οι αγώνες και πάλι δε
σταμάτησαν. Η επανάκτηση από τους Τούρκους το 1840, δεν άλλαξε τίποτε. Οι
αγώνες συνεχίστηκαν μέχρι το 1866, με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου στις
4 Νοεμβρίου. Από το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου μέχρι το 1898, γίνονται
πολλές οργανωμένες επαναστάσεις. Το «Κρητικό Ζήτημα» απασχολεί τις Μεγάλες
δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Ρωσία), όχι όμως και η ένωσή της με
την Ελλάδα. Η απόφαση για κήρυξη ανεξάρτητου κράτους της «Κρητικής
Πολιτείας», πάρθηκε μόνο όταν θίχτηκαν τα συμφέροντα και ο εγωισμός των Άγγλων.
Στις
25 Αυγούστου του 1898, το πολυάριθμο, εξαγριωμένο Μουσουλμανικό στοιχείο του
Ηρακλείου, προχώρησε σε ανελέητες σφαγές χριστιανών (450 περίπου). Συνηθισμένο
φαινόμενο κατά καιρούς , οι σφαγές σε όλο το νησί. Μέσα σ’ αυτούς
ήταν 18 Άγγλοι στρατιώτες, ακόμη 18 πολίτες του αγγλικού προξενείου ο
Πρόξενος Λ. Καλοκαιρινός και αυτό το γεγονός έκαμε τους Άγγλους και τις άλλες
δυνάμεις να αλλάξουν στάση. Στις 4 Νοεμβρίου αποχωρεί από την
Κρήτη ο τουρκικός στρατός και κηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος η «Κρητική
Πολιτεία». Στις 9 Δεκεμβρίου αναλαμβάνει «Ύπατος Αρμοστής Κρήτης
υπό την εποπτεία του Σουλτάνου», ο πρίγκιπας της Ελλάδας Γεώργιος.
Στην προσπάθειά μου
να βρω στοιχεία για τους προγόνους μου, που πολέμησαν στις Κρητικές
επαναστάσεις, απευθύνθηκα στον καλό φίλο και συγγραφέα Μύρωνα Τζαρδή, πού είχε
ασχοληθεί μ’ αυτά.
Ο κ. Τζαρδής με
προέτρεψε να επισκεφθώ την πόλη των Χανίων, που μέσα στα Γενικά Αρχεία του
Κράτους φυλάσσονται και τα της Κρητικής Πολιτείας και εκεί θα βρω αυτό που
ζητώ. Μου έδωσε και την ιστοσελίδα των ψηφιοποιημένων αρχείων της Κ.Π.,
αλλά μου συνέστησε ότι για να τα βρω από το ιντερνέτ, χρειάζεται υπομονή και
αρκετός χρόνος.
Πράγματι ακολούθησα
τις παραινέσεις και οδηγίες του φίλου μου, διέθεσα αρκετό χρόνο, υπομονή
και βρήκα αυτά που ήθελα. Στην έρευνα συναντούσα φάκελους αγωνιστών
φίλων , γνωστών και άλλων δικών μου .
