«Βιβλιοκριτική του Γιώργου Τσερεβελάκη για το βιβλίο του
Μ. Γ. Δρακάκη, "Ξυπόλητοι και Καραβανάδες: παιδεία και πολιτική στο Ηράκλειο
του ύστερου 19ου αιώνα (1878-1898), Ηράκλειο 2015".
σσ. XVII + 590.
Το συγκεκριμένο βιβλίο του Μ. Γ. Δρακάκη συνιστά μια εμβριθέστατη και εν
ταυτώ αξιολογώτατη συνεισφορά στην νεώτερη κρητική ιστορία της περιόδου
1878-1897. Όλα τα χαρακτηριστικά αυτής της πολυσύνθετης και πολύμορφης μελέτης
(στόχος, κριτικό πρίσμα, προσέγγιση, και δομή) αποδεικνύουν την πνευματική της
υπεραξία, καθώς είναι μια σημαντική συμβολή στην ανάδειξη του ρόλου της
Παιδείας κατά την προαναφερθείσα χρονική περίοδο· εδώ, η Παιδεία καθίσταται
αντικείμενο ενδελεχούς θεωρητικής διαπραγμάτευσης, ως ένας παράγοντας που
διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο κατά την διάρκεια της μετάβασης από την
Ημιαυτονομία, στην Αυτονομία και, αργότερα, στην Ένωση με την Ελλάδα.
Η μελέτη του Μ. Δρακάκη, όπως ο ίδιος δηλώνει στον πρόλογό του, ξεκίνησε ως
διδακτορική διατριβή· η πληθώρα των κομιζομένων στοιχείων, η επαρκής τεκμηρίωση
των ερευνητικών ερωτημάτων με την πληθώρα των παραπομπών σε αρχειακό υλικό και
δευτερεύουσα βιβλιογραφία, η αυστηρότητα του επιστημονικού λόγου και η εν γένει
εμβρίθεια που επιστεγάζει το έργο δικαιώνουν την πολυσχιδέστατη έρευνα του
κυρίου Δρακάκη. Η προσέγγιση του συγγραφέως θέτει προς διερεύνηση νέα ζητούμενα
παρά το γεγονός ότι στο εν λόγω ερευνώμενο πεδίο υπάρχουν αρκετές και αξιόλογες
μελέτες. Η πρωτοτυπία του έγκειται στο ότι διαπιστώνει τον εθνικώς
πρωταγωνιστικό ρόλο της Εκπαίδευσης στην πολιτική διαδικασία της απελευθέρωσης
κατά την ύστερη περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας στην Κρήτη. Η εξέταση όμως
δεν περιορίζεται μόνον στον θεσμικό ρόλο της Εκπαίδευσης, αλλά επεκτείνεται και
στην στάση που διατήρησαν πρωταγωνιστικοί παράγοντες και φορείς πολιτισμού και
παιδείας πέρα από το σχολικό περιβάλλον. Η πολυμορφία αυτή χαρακτηρίζει και την
ίδια την δομή του βιβλίου, αφού καθένα από τα κεφάλαια δύναται να τεθεί και ως
ανεξάρτητη μελέτη σε μορφή άρθρου. Η εκδοχή του συγγραφέως για τα επιμέρους
ζητούμενα είναι μια tour de force για τα πνευματικά και κοινωνικά πράγματα στον
ύστερο 19ο αιώνα στην Κρήτη.