Το ελληνικό δημόσιο χρέος έγινε πρώτη είδηση όταν η ηγεσία της χώρας αποδέχτηκε τα μέτρα λιτότητας που απαίτησαν το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός το οποίο προκάλεσε μεγάλους κοινωνικούς αγώνες σε όλη τη διάρκεια του 2010. Αλλά από πού προέρχεται αυτό το ελληνικό χρέος; Σε ό,τι αφορά το χρέος στον ιδιωτικό τομέα, η εκτίναξή του είναι πρόσφατη: η πρώτη μεγάλη αύξηση σημειώνεται μετά την είσοδο της Ελλάδας στην ευρωζώνη το 2001.Mια δεύτερη έκρηξη του χρέους προκύπτει από το 2007 και μετά όταν η οικονομική βοήθεια που χορηγήθηκε στις τράπεζες από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακυκλώνεται εν μέρει από τους τραπεζίτες προς την Ελλάδα και άλλες χώρες όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία.
Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, η αύξηση είναι παλαιότερη. Μετά το χρέος που κληρονομήθηκε από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, η προσφυγή στο δανεισμό χρησίμευσε τη δεκαετία του 1990 για να καλύψει την τρύπα που δημιουργήθηκε στα δημόσια οικονομικά από τη μείωση των φόρων των εταιρειών και των υψηλών εισοδημάτων. Επιπλέον, για πολλές δεκαετίες, πλήθος δανείων επέτρεψε την χρηματοδότηση της αγοράς στρατιωτικού εξοπλισμού, κυρίως από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ας μην ξεχνάμε το τεράστιο χρέος του δημοσίου για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Η κλιμάκωση του δημόσιου χρέους ευνοήθηκε από τα λαδώματα των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων που είχαν σκοπό την σύναψη συμβάσεων: η Siemens είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα .
Αυτός είναι ο λόγος που και η νομιμότητα και η νομιμοποίηση των χρεών πρέπει να υποβληθούν σε αυστηρό έλεγχο έχοντας ως πρότυπο το έργο που επιτέλεσε η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους στον Ισημερινό το 2007-2008. Χρέη που θα αξιολογηθούν ως παράτυπα, απεχθή ή παράνομα μπορούν να χαρακτηριστούν άκυρα και η Ελλάδα θα μπορεί να αρνηθεί να τα εξοφλήσει, ζητώντας παράλληλα να οδηγηθούν ενώπιον της δικαιοσύνης εκείνοι που τα έχουν συνάψει. Ενθαρρυντικά σημάδια από την Ελλάδα δείχνουν ότι η αμφισβήτηση της οφειλής έγινε κεντρικό θέμα και ότι η απαίτηση για τη σύσταση επιτροπής λογιστικού ελέγχου ενισχύεται με γρήγορους ρυθμούς.
Προφανή στοιχεία της παρατυπίας του δημόσιου χρέους.
Καταρχάς υπάρχει το χρέος που συνήψε η δικτατορία των συνταγματαρχών, και το οποίο τετραπλασιάστηκε μεταξύ του 1967 και 1974. Προφανώς, αυτό συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά του απεχθούς χρέους [1].
Στη συνέχεια υπάρχει το σκάνδαλο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Σύμφωνα με τον Dave Zirin, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε με υπερηφάνεια το 1997 στους Έλληνες πολίτες ότι η Ελλάδα θα είχε την τιμή να φιλοξενήσει επτά χρόνια αργότερα τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η ελληνική κυβέρνηση και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή προέβλεψαν δαπάνη 1,3 δις δολαρίων. Λίγα χρόνια αργότερα, το κόστος τετραπλασιάστηκε και ανήλθε στα 5,3 δις δολάρια. Αμέσως μετά τους αγώνες, το επίσημο κόστος άγγιξε τα 14,2 δις δολάρια[2]. Σήμερα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, το πραγματικό κόστος υπερβαίνει τα 20 δις δολάρια.
Πολλές συμβάσεις που υπεγράφησαν μεταξύ των ελληνικών αρχών και μεγάλων ξένων ιδιωτικών επιχειρήσεων αποτελούν σκάνδαλο εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Οι συμβάσεις αυτές προκάλεσαν την αύξηση του χρέους. Αναφέρουμε μερικές από τις πιο σκανδαλώδεις περιπτώσεις:
- Υπογράφηκαν πολλές συμβάσεις με την πολυεθνική γερμανική Siemens, η οποία κατηγορείται τόσο από τη γερμανική όσο και από την ελληνική δικαιοσύνη – ότι κατέβαλλε προμήθειες και άλλες δωροδοκίες στο πολιτικό , στρατιωτικό και διοικητικό ελληνικό προσωπικό για ένα ποσό που προσεγγίζει το 1 δις ευρώ. Ο διοικητής της εταιρείας Siemens-Hellas[3], που παραδέχτηκε ότι «χρηματοδότησε» τα δύο μεγάλα ελληνικά κόμματα διέφυγε το 2010 στη Γερμανία και η γερμανική δικαιοσύνη απέρριψε το αίτημα έκδοσής του στην Ελλάδα. Αυτά τα σκάνδαλα περιλαμβάνουν την πώληση από τη Siemens και τους διεθνείς συνεργάτες της , του αντιπυραυλικού συστήματος Πάτριοτ (1999, 10 εκατ. ευρώ σε δωροδοκίες), την ψηφιοποίηση στα τηλεφωνικά κέντρα του ΟΤΕ (δωροδοκίες ύψους 100 εκατ. ευρώ),το σύστημα ασφαλείας "C4I" που αγοράστηκε με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 και το οποίο ποτέ δεν λειτούργησε, η πώληση εξοπλισμού για τον ΟΣΕ, του συστήματος τηλεπικοινωνιών Hermès στον ελληνικό στρατό, ο δαπανηρός εξοπλισμός που πωλήθηκε σε ελληνικά νοσοκομεία.
- Το σκάνδαλο των γερμανικών υποβρυχίων (κατασκευάστηκαν από την HDW η οποία συγχωνεύτηκε με την Thyssen) συνολικής αξίας 5 δις ευρώ. Τα υποβρύχια αυτά παρουσίασαν από την αρχή το ελάττωμα να γέρνουν υπερβολικά …. προς τα αριστερά (!) και να είναι εφοδιασμένα με ελαττωματικό ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Μια δικαστική έρευνα για τις πιθανές ευθύνες (διαφθορά ) των πρώην υπουργών άμυνας είναι σε εξέλιξη.
Είναι απολύτως φυσιολογικό να υποτεθεί ότι το χρέος που δημιουργήθηκε για να κλείσουν αυτές οι συμβάσεις είναι παράτυπο , ακόμα και παράνομο. Πρέπει να ακυρωθεί.
Εκτός όμως από τις περιπτώσεις που μόλις αναφέρθηκαν, είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε τις πρόσφατες εξελίξεις του ελληνικού χρέους.
Η επιτάχυνση του χρέους την τελευταία δεκαετία
Το χρέος του ιδιωτικού τομέα διογκώθηκε την δεκαετία του 2000. Τα νοικοκυριά, στα οποία οι τράπεζες και όλος ο ιδιωτικός εμπορικός τομέας (μεγάλα καταστήματα, αντιπροσωπείες, κατασκευές…) προσέφεραν δελεαστικούς όρους δανεισμού , κατέληξαν υπερχρεωμένα, ακριβώς όπως οι μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και οι τράπεζες που μπορούσαν να δανειστούν με χαμηλό κόστος (χαμηλό επιτόκιο και πληθωρισμό υψηλότερο από ότι στις πιο βιομηχανοποιημένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Μπενελούξ , η Μεγάλη Βρετανία). Αυτό το ιδιωτικό χρέος υπήρξε η κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας. Οι ελληνικές τράπεζες (στις οποίες πρέπει να συμπεριληφθούν και οι ελληνικές θυγατρικές ξένων τραπεζών), μπόρεσαν, χάρη σε ένα ισχυρό ευρώ, να επεκτείνουν τις διεθνείς τους δραστηριότητες και να χρηματοδοτήσουν με ελάχιστο κόστος την εγχώρια δράση τους . Τα τραπεζικά ιδρύματα δανείζονταν με εντατικούς ρυθμούς. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει ότι η προσχώρηση της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, το 2001, τόνωσε την εισροή κεφαλαιακών ροών που αντιπροσωπεύουν δάνεια ή επενδύσεις χαρτοφυλακίου (χωρίς -ΑΞΕ στον πίνακα, δηλαδή εισροές που δεν αντιστοιχούν στις μακροπρόθεσμες επενδύσεις) ενώ οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις (ΑΞΕ - άμεσες ξένες επενδύσεις) έμειναν στάσιμες.
Με την τεράστια ρευστότητα που είχαν στη διάθεσή τους από τις κεντρικές τράπεζες το διάστημα 2007-2009, οι τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης (κυρίως οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες, αλλά και του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Βρετανίας, του Λουξεμβούργου, της Ιρλανδίας…) δάνεισαν σε μεγάλη κλίμακα στην Ελλάδα (στον ιδιωτικό τομέα και στο Δημόσιο). Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η προσχώρηση της Ελλάδας στο ευρώ την έκανε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των τραπεζιτών της Δυτικής Ευρώπης επειδή πίστεψαν ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες θα τη βοηθούσαν στην περίπτωση προβλημάτων. Δεν ανησυχούσαν για την ικανότητα της Ελλάδος να αποπληρώσει το κεφάλαιο που είχε δανειστεί σε μεσοπρόθεσμη βάση. Οι τραπεζίτες θεώρησαν ότι μπορούσαν να πάρουν υψηλά ρίσκα στην Ελλάδα. Η ιστορία τούς έχει μέχρι στιγμής επιβεβαιώσει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, ειδικότερα, η γαλλική και γερμανική κυβέρνηση παρείχαν ακλόνητη υποστήριξη στους ιδιώτες τραπεζίτες της Δυτικής Ευρώπης. Γι αυτό οι Ευρωπαίοι κυβερνήτες έφεραν τα δημόσια οικονομικά σε αξιοθρήνητη κατάσταση.
Το ακόλουθο γράφημα δείχνει ότι οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες αύξησαν το δανεισμό τους προς την Ελλάδα για πρώτη φορά μεταξύ Δεκεμβρίου 2005 και Μαρτίου 2007 (κατά την περίοδο αυτή, ο όγκος των δανείων αυξήθηκε κατά 50%, από κατά τι λιγότερο από 80 δις στα 120 δις δολάρια). Όταν η κρίση των δανείων υψηλού κινδύνου ξέσπασε στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα δάνεια και πάλι αυξήθηκαν (+ 33%) από τον Ιούνιο του 2007 έως το καλοκαίρι του 2008 (από 120 σε 160 δις δολάρια) και στη συνέχεια διατηρήθηκαν σε πολύ υψηλό επίπεδο (περίπου στα 120 δις δολάρια). Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιωτικές τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης χρησιμοποίησαν τα χρήματα που τους δάνεισαν αφειδώς και με χαμηλό κόστος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ για να αυξήσουν το δανεισμό τους σε χώρες όπως η Ελλάδα.(5) Εκεί, αφού τα επιτόκια είναι υψηλότερα, θα μπορούσαν να έχουν σημαντικά κέρδη. Επομένως, οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν πολύ μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το υπερβολικά μεγάλο χρέος της Ελλάδας.
Το ακόλουθο γράφημα δείχνει ότι οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες αύξησαν το δανεισμό τους προς την Ελλάδα για πρώτη φορά μεταξύ Δεκεμβρίου 2005 και Μαρτίου 2007 (κατά την περίοδο αυτή, ο όγκος των δανείων αυξήθηκε κατά 50%, από κατά τι λιγότερο από 80 δις στα 120 δις δολάρια). Όταν η κρίση των δανείων υψηλού κινδύνου ξέσπασε στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα δάνεια και πάλι αυξήθηκαν (+ 33%) από τον Ιούνιο του 2007 έως το καλοκαίρι του 2008 (από 120 σε 160 δις δολάρια) και στη συνέχεια διατηρήθηκαν σε πολύ υψηλό επίπεδο (περίπου στα 120 δις δολάρια). Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιωτικές τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης χρησιμοποίησαν τα χρήματα που τους δάνεισαν αφειδώς και με χαμηλό κόστος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ για να αυξήσουν το δανεισμό τους σε χώρες όπως η Ελλάδα.(5) Εκεί, αφού τα επιτόκια είναι υψηλότερα, θα μπορούσαν να έχουν σημαντικά κέρδη. Επομένως, οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν πολύ μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το υπερβολικά μεγάλο χρέος της Ελλάδας.
Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα, το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους οφείλεται σε ευρωπαϊκές τράπεζες και συγκεκριμένα της Γαλλίας , της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Βελγίου, της Ιταλίας, της Ολλανδίας ,του Λουξεμβούργου και της Μεγάλης Βρετανίας.
Οι Έλληνες πολίτες έχουν το δικαίωμα να περιμένουν τη δραστική μείωση του χρέους, πράγμα που σημαίνει ότι οι τραπεζίτες πρέπει να αναγκαστούν να διαγράψουν τις απαιτήσεις τους από τα λογιστικά τους βιβλία.
Η ειδεχθής συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μετά το ξέσπασμα της κρίσης, το στρατιωτικό-βιομηχανικό λόμπι που υποστηρίζεται από τη γερμανική και γαλλική κυβέρνηση καθώς και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάφερε να εξασφαλίσει ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός θα υφίστατο μικρή μείωση ενώ την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ άρχισε την περικοπή των κοινωνικών δαπανών (βλέπε το πλαίσιο για μέτρα λιτότητας). Αλλά μεσούσης της ελληνικής κρίσης στις αρχές του 2010, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας ,χώρας η οποία έχει τεταμένες σχέσεις με τη γειτονική Ελλάδα, ταξίδεψε στην Αθήνα και πρότεινε μια μείωση 20% στον στρατιωτικό προϋπολογισμό και των δύο χωρών.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν άδραξε την ευκαιρία που της δόθηκε. Ήταν πιεσμένη από τις γαλλικές και γερμανικές αρχές που ήθελαν να εξασφαλίσουν τις εξαγωγές των όπλων τους. Αναλογικά, η Ελλάδα δαπανά για όπλα πολύ περισσότερο από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ελληνικές στρατιωτικές δαπάνες αποτελούν το 4% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 2,4% για τη Γαλλία, 2,7% για τη Βρετανία, 2,0% για την Πορτογαλία, 1,4% για τη Γερμανία, 1,3% για την Ισπανία, 1,1% για το Βέλγιο[8]. Το 2010, η Ελλάδα αγόρασε από τη Γαλλία έξι πολεμικές φρεγάτες (2,5 δις ευρώ) και ελικόπτερα μάχης (400 εκατ. ευρώ). Από την Γερμανία, αγόρασε 6 υποβρύχια για 5 δις ευρώ.
Στο χρονικό διάστημα 2005-2009, η Ελλάδα ήταν μία από τους πέντε μεγαλύτερους εισαγωγείς όπλων στην Ευρώπη. Και μόνο η αγορά των μαχητικών αεροσκαφών αντιπροσωπεύει το 38% του όγκου των εισαγωγών, ενώ, συμπεριλαμβανομένων των αγορών των 26 F-16 (ΗΠΑ) και των 25 Mirage 2000 (Γαλλία), η τελευταία σύμβαση ανέρχεται στο ποσό των 1,6 δις ευρώ. Δεν σταματάει όμως εδώ ο κατάλογος του γαλλικού εξοπλισμού που πωλείται στην Ελλάδα: υπάρχουν επίσης θωρακισμένα οχήματα (70 VBL ), ελικόπτερα NH90, πύραυλοι MICA, Exocet, Scalp και τηλεκατευθυνόμενα κατασκοπικά αεροπλάνα Sperwer. Οι αγορές της Ελλάδας την κατατάσσουν στην τρίτη θέση της λίστας με τους καλύτερους πελάτες της γαλλικής στρατιωτικής βιομηχανίας κατά τη τελευταία δεκαετία.[9]
Από το 2010, τα επιτόκια άρχισαν να ανεβαίνουν με ταχείς ρυθμούς, γιατί το απαιτούσαν οι τραπεζίτες και άλλοι παράγοντες των χρηματοπιστωτικών αγορών με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ.Η αύξηση αυτή πήρε τη μορφή χιονοστιβάδας: Το ελληνικό χρέος ακολουθεί μια ανοδική καμπύλη καθώς οι αρχές της χώρας δανείζονται κεφάλαιο για να αποπληρώσουν τους τόκους (και ένα μέρος του κεφαλαίου που είχαν δανειστεί παλαιότερα).
Τα δάνεια που έχουν συναφθεί από το 2010 και μετά για την Ελλάδα από τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΔΝΤ όχι μόνο δεν επιδιώκουν να υπηρετήσουν τα συμφέροντα του ελληνικού πληθυσμού, αλλά αντίθετα, [συνοδεύονται από προγράμματα λιτότητας, που ήδη εφαρμόζονται καταστρατηγώντας κοινωνικά δικαιώματα.
Ως εκ τούτου[10] θα πρέπει να τους αποδοθεί η έννοια του «παράνομου χρέους» και να αμφισβητηθεί η επιστροφή τους.
Η απαίτηση του ελέγχου του χρέους κερδίζει έδαφος
Τον Δεκέμβριο του 2010, η ανεξάρτητη βουλευτής Σοφία Σακοράφα έκανε μια σημαντική παρέμβαση στο ελληνικό Κοινοβούλιο προτείνοντας τη σύσταση μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής λογιστικού ελέγχου του ελληνικού δημόσιου χρέους [11]. Η Σοφία Σακοράφα, που μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν μέλος του κυβερνητικού κόμματος του ΠΑΣΟΚ (Σοσιαλιστικό Κόμμα), ψήφισε κατά του προϋπολογισμού του 2011[12] κυρίως λόγω του βάρους της αποπληρωμής του χρέους. Κατά την αιτιολόγηση της θαρραλέας στάσης της αναφέρθηκε διεξοδικά στην εμπειρία λογιστικού ελέγχου που έγινε στον Ισημερινό το 2007-2008 και η οποία οδήγησε σε σημαντική μείωση του χρέους της χώρας. Πρότεινε να ακολουθήσει η Ελλάδα το παράδειγμα του Ισημερινού και δήλωσε ότι υπάρχει εναλλακτική λύση σε σχέση με την υποταγή στους πιστωτές, είτε είναι οι τραπεζίτες είτε το ΔΝΤ.
Επιχειρηματολογώντας επικεντρώθηκε στο "απεχθές χρέους" που δεν πρέπει να επιστραφεί. Αυτή η τοποθέτηση είχε μεγάλη απήχηση στον Τύπο. Επίσης στη Βουλή των Ελλήνων, ο αρχηγός του Συνασπισμού (ενός εκ των κομμάτων της Ριζοσπαστικής Αριστεράς), Αλέξης Τσίπρας, ζήτησε τη σύσταση μιας επιτροπής λογιστικού ελέγχου "για να μάθουμε ποιό μέρος του χρέους είναι απεχθές, παράτυπο και παράνομο". Η ελληνική κοινή γνώμη αλλάζει και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν το διαψεύδουν.
Στις 5 Δεκεμβρίου, 2010, μια μεγάλη ελληνική εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο του έλληνα οικονομολόγου Κώστα Λαπαβίτσα με τίτλο:’’ Διεθνής επιτροπή λογιστικού ελέγχου του ελληνικού χρέους: Ένα επιτακτικό αίτημα ’’ . Στο συμπέρασμα, ο συντάκτης καταλήγει: «Η ΕΛΕ θα βρει πεδίον δόξης λαμπρόν στη χώρα μας. Και μόνον οι συμβάσεις χρέους με τη διαμεσολάβηση της Γκόλντμαν Σακς, καθώς και αυτές για πολεμικούς εξοπλισμούς, καθιστούν αναγκαίο τον ανεξάρτητο έλεγχο. Αν αποδειχτούν ‘απεχθείς΄ ή παράνομες, η χώρα μπορεί ευθέως να αρνηθεί την αποπληρωμή, αποδίδοντας παράλληλα ευθύνες σε όσους είχαν εμπλοκή».
Συνδικαλιστικές οργανώσεις, πολιτικά κόμματα και πολλοί διανοούμενοι υποστηρίζουν την πρόταση αυτή. Πιστεύουν ότι αποτελεί ένα μέσο ώστε να βρεθεί λύση για το χρέος στην κατεύθυνση της ακύρωσής του αλλά και ότι πρέπει να αποδοθούν ποινικές ευθύνες σε επιχειρήσεις και πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία του παράνομου αυτού χρέους. Να σημειώσουμε επίσης ότι μια Ελληνική Επιτροπή ενάντια στο χρέος δημιουργήθηκε το 2010[13]. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι θετικά. Το 2011 θα μπορούσε να αποτελέσει το εφαλτήριο για μια ελπιδοφόρα ενίσχυση της ικανότητας της αριστεράς να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις με σκοπό να αντισταθεί στην εξουσία των πιστωτών.
Παραβιάσεις των κοινωνικών δικαιωμάτων και άλλα νεοφιλελεύθερα μέτρα στη Ελλάδα από το 2010
Μείωση αποδοχών του δημόσιου τομέα από 20-30%. Μείωση των ονομαστικών μισθών, η οποία μπορεί να φθάσει το 20%, ενώ ο 13ος και ο 14ος μισθός αντικαθίστανται από ένα ενιαίο ποσό το οποίο ποικίλλει ανάλογα με τις μηνιαίες αποδοχές. Μισθοί παγωμένοι για τα επόμενα 3 έτη. Επίσης 4 στις 5 συνταξιοδοτούμενοι στις δημόσιες υπηρεσίες δεν θα αντικατασταθούν. Μαζική μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα που θα φτάσει στο 25%. Τα επιδόματα ανεργίας έχουν μειωθεί και το επίδομα αλληλεγγύης που ενεργοποιήθηκε το 2009 ανεστάλη. Δραστική μείωση των επιδομάτων στις πολυμελείς οικογένειες.
Σχέδια κατάργησης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και αντικατάστασής τους με ατομικές συμβάσεις. Η πρακτική των μακροχρόνιων stage με καθόλου ή ελάχιστη αμοιβή απέκτησε νομική ισχύ. Ο δημόσιος τομέας έχει πλέον την δυνατότητα να επιτρέπει τις προσωρινές συμβάσεις.
Αυξήσεις των έμμεσων φόρων (ΦΠΑ από το 19% σε 23% και εισαγωγή ειδικών φόρων σε καύσιμα, οινοπνευματώδη και καπνό). Αύξηση από 11% σε 13% του χαμηλότερο συντελεστή του ΦΠΑ (αυτό αφορά τα είδη υψηλής ημερήσιας κατανάλωσης, το ηλεκτρικό ρεύμα ,το νερό κ.λπ.). Αύξηση του συντελεστή φόρου εισοδήματος για τα μεσαία στρώματα. Σε αντίθεση, μείωση των φόρων επί των εταιρειών Ιδιωτικοποιήσεις Πρόθεση για ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, των αεροδρομίων, των σιδηροδρόμων, των οργανισμών ύδρευσης και ηλεκτρικής ενέργειας, του χρηματοπιστωτικού τομέα και της κρατικής ιδιοκτησίας γης.
Σύστημα συνταξιοδότησης
Οι συντάξεις πρέπει να μειωθούν και στη συνέχεια να παγώσουν. Αυξάνεται η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης. Ο αριθμός των εργάσιμων ετών για πλήρη σύνταξη θα φτάσει από 37 σε 40 έτη το 2015 και το ύψος της θα υπολογίζεται με βάση τις μηνιαίες αποδοχές όλων των ετών εργασίας και όχι με βάση τον τελευταίο μισθό. Επιπλέον θα καταργηθεί ο 13ος και 14ος μισθός για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα. Επιβολή ανώτατου ορίου για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες , οι οποίες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 2,5% του ΑΕΠ.
Τιμολόγια των δημοσίων μεταφορών
Αύξηση 30% στα εισιτήρια όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς.
Η ειδεχθής συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μετά το ξέσπασμα της κρίσης, το στρατιωτικό-βιομηχανικό λόμπι που υποστηρίζεται από τη γερμανική και γαλλική κυβέρνηση καθώς και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάφερε να εξασφαλίσει ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός θα υφίστατο μικρή μείωση ενώ την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ άρχισε την περικοπή των κοινωνικών δαπανών (βλέπε το πλαίσιο για μέτρα λιτότητας). Αλλά μεσούσης της ελληνικής κρίσης στις αρχές του 2010, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας ,χώρας η οποία έχει τεταμένες σχέσεις με τη γειτονική Ελλάδα, ταξίδεψε στην Αθήνα και πρότεινε μια μείωση 20% στον στρατιωτικό προϋπολογισμό και των δύο χωρών.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν άδραξε την ευκαιρία που της δόθηκε. Ήταν πιεσμένη από τις γαλλικές και γερμανικές αρχές που ήθελαν να εξασφαλίσουν τις εξαγωγές των όπλων τους. Αναλογικά, η Ελλάδα δαπανά για όπλα πολύ περισσότερο από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ελληνικές στρατιωτικές δαπάνες αποτελούν το 4% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 2,4% για τη Γαλλία, 2,7% για τη Βρετανία, 2,0% για την Πορτογαλία, 1,4% για τη Γερμανία, 1,3% για την Ισπανία, 1,1% για το Βέλγιο[8]. Το 2010, η Ελλάδα αγόρασε από τη Γαλλία έξι πολεμικές φρεγάτες (2,5 δις ευρώ) και ελικόπτερα μάχης (400 εκατ. ευρώ). Από την Γερμανία, αγόρασε 6 υποβρύχια για 5 δις ευρώ.
Στο χρονικό διάστημα 2005-2009, η Ελλάδα ήταν μία από τους πέντε μεγαλύτερους εισαγωγείς όπλων στην Ευρώπη. Και μόνο η αγορά των μαχητικών αεροσκαφών αντιπροσωπεύει το 38% του όγκου των εισαγωγών, ενώ, συμπεριλαμβανομένων των αγορών των 26 F-16 (ΗΠΑ) και των 25 Mirage 2000 (Γαλλία), η τελευταία σύμβαση ανέρχεται στο ποσό των 1,6 δις ευρώ. Δεν σταματάει όμως εδώ ο κατάλογος του γαλλικού εξοπλισμού που πωλείται στην Ελλάδα: υπάρχουν επίσης θωρακισμένα οχήματα (70 VBL ), ελικόπτερα NH90, πύραυλοι MICA, Exocet, Scalp και τηλεκατευθυνόμενα κατασκοπικά αεροπλάνα Sperwer. Οι αγορές της Ελλάδας την κατατάσσουν στην τρίτη θέση της λίστας με τους καλύτερους πελάτες της γαλλικής στρατιωτικής βιομηχανίας κατά τη τελευταία δεκαετία.[9]
Από το 2010, τα επιτόκια άρχισαν να ανεβαίνουν με ταχείς ρυθμούς, γιατί το απαιτούσαν οι τραπεζίτες και άλλοι παράγοντες των χρηματοπιστωτικών αγορών με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ.Η αύξηση αυτή πήρε τη μορφή χιονοστιβάδας: Το ελληνικό χρέος ακολουθεί μια ανοδική καμπύλη καθώς οι αρχές της χώρας δανείζονται κεφάλαιο για να αποπληρώσουν τους τόκους (και ένα μέρος του κεφαλαίου που είχαν δανειστεί παλαιότερα).
Τα δάνεια που έχουν συναφθεί από το 2010 και μετά για την Ελλάδα από τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΔΝΤ όχι μόνο δεν επιδιώκουν να υπηρετήσουν τα συμφέροντα του ελληνικού πληθυσμού, αλλά αντίθετα, [συνοδεύονται από προγράμματα λιτότητας, που ήδη εφαρμόζονται καταστρατηγώντας κοινωνικά δικαιώματα.
Ως εκ τούτου[10] θα πρέπει να τους αποδοθεί η έννοια του «παράνομου χρέους» και να αμφισβητηθεί η επιστροφή τους.
Η απαίτηση του ελέγχου του χρέους κερδίζει έδαφος
Τον Δεκέμβριο του 2010, η ανεξάρτητη βουλευτής Σοφία Σακοράφα έκανε μια σημαντική παρέμβαση στο ελληνικό Κοινοβούλιο προτείνοντας τη σύσταση μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής λογιστικού ελέγχου του ελληνικού δημόσιου χρέους [11]. Η Σοφία Σακοράφα, που μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν μέλος του κυβερνητικού κόμματος του ΠΑΣΟΚ (Σοσιαλιστικό Κόμμα), ψήφισε κατά του προϋπολογισμού του 2011[12] κυρίως λόγω του βάρους της αποπληρωμής του χρέους. Κατά την αιτιολόγηση της θαρραλέας στάσης της αναφέρθηκε διεξοδικά στην εμπειρία λογιστικού ελέγχου που έγινε στον Ισημερινό το 2007-2008 και η οποία οδήγησε σε σημαντική μείωση του χρέους της χώρας. Πρότεινε να ακολουθήσει η Ελλάδα το παράδειγμα του Ισημερινού και δήλωσε ότι υπάρχει εναλλακτική λύση σε σχέση με την υποταγή στους πιστωτές, είτε είναι οι τραπεζίτες είτε το ΔΝΤ.
Επιχειρηματολογώντας επικεντρώθηκε στο "απεχθές χρέους" που δεν πρέπει να επιστραφεί. Αυτή η τοποθέτηση είχε μεγάλη απήχηση στον Τύπο. Επίσης στη Βουλή των Ελλήνων, ο αρχηγός του Συνασπισμού (ενός εκ των κομμάτων της Ριζοσπαστικής Αριστεράς), Αλέξης Τσίπρας, ζήτησε τη σύσταση μιας επιτροπής λογιστικού ελέγχου "για να μάθουμε ποιό μέρος του χρέους είναι απεχθές, παράτυπο και παράνομο". Η ελληνική κοινή γνώμη αλλάζει και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν το διαψεύδουν.
Στις 5 Δεκεμβρίου, 2010, μια μεγάλη ελληνική εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο του έλληνα οικονομολόγου Κώστα Λαπαβίτσα με τίτλο:’’ Διεθνής επιτροπή λογιστικού ελέγχου του ελληνικού χρέους: Ένα επιτακτικό αίτημα ’’ . Στο συμπέρασμα, ο συντάκτης καταλήγει: «Η ΕΛΕ θα βρει πεδίον δόξης λαμπρόν στη χώρα μας. Και μόνον οι συμβάσεις χρέους με τη διαμεσολάβηση της Γκόλντμαν Σακς, καθώς και αυτές για πολεμικούς εξοπλισμούς, καθιστούν αναγκαίο τον ανεξάρτητο έλεγχο. Αν αποδειχτούν ‘απεχθείς΄ ή παράνομες, η χώρα μπορεί ευθέως να αρνηθεί την αποπληρωμή, αποδίδοντας παράλληλα ευθύνες σε όσους είχαν εμπλοκή».
Συνδικαλιστικές οργανώσεις, πολιτικά κόμματα και πολλοί διανοούμενοι υποστηρίζουν την πρόταση αυτή. Πιστεύουν ότι αποτελεί ένα μέσο ώστε να βρεθεί λύση για το χρέος στην κατεύθυνση της ακύρωσής του αλλά και ότι πρέπει να αποδοθούν ποινικές ευθύνες σε επιχειρήσεις και πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία του παράνομου αυτού χρέους. Να σημειώσουμε επίσης ότι μια Ελληνική Επιτροπή ενάντια στο χρέος δημιουργήθηκε το 2010[13]. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι θετικά. Το 2011 θα μπορούσε να αποτελέσει το εφαλτήριο για μια ελπιδοφόρα ενίσχυση της ικανότητας της αριστεράς να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις με σκοπό να αντισταθεί στην εξουσία των πιστωτών.
Παραβιάσεις των κοινωνικών δικαιωμάτων και άλλα νεοφιλελεύθερα μέτρα στη Ελλάδα από το 2010
Μείωση αποδοχών του δημόσιου τομέα από 20-30%. Μείωση των ονομαστικών μισθών, η οποία μπορεί να φθάσει το 20%, ενώ ο 13ος και ο 14ος μισθός αντικαθίστανται από ένα ενιαίο ποσό το οποίο ποικίλλει ανάλογα με τις μηνιαίες αποδοχές. Μισθοί παγωμένοι για τα επόμενα 3 έτη. Επίσης 4 στις 5 συνταξιοδοτούμενοι στις δημόσιες υπηρεσίες δεν θα αντικατασταθούν. Μαζική μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα που θα φτάσει στο 25%. Τα επιδόματα ανεργίας έχουν μειωθεί και το επίδομα αλληλεγγύης που ενεργοποιήθηκε το 2009 ανεστάλη. Δραστική μείωση των επιδομάτων στις πολυμελείς οικογένειες.
Σχέδια κατάργησης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και αντικατάστασής τους με ατομικές συμβάσεις. Η πρακτική των μακροχρόνιων stage με καθόλου ή ελάχιστη αμοιβή απέκτησε νομική ισχύ. Ο δημόσιος τομέας έχει πλέον την δυνατότητα να επιτρέπει τις προσωρινές συμβάσεις.
Αυξήσεις των έμμεσων φόρων (ΦΠΑ από το 19% σε 23% και εισαγωγή ειδικών φόρων σε καύσιμα, οινοπνευματώδη και καπνό). Αύξηση από 11% σε 13% του χαμηλότερο συντελεστή του ΦΠΑ (αυτό αφορά τα είδη υψηλής ημερήσιας κατανάλωσης, το ηλεκτρικό ρεύμα ,το νερό κ.λπ.). Αύξηση του συντελεστή φόρου εισοδήματος για τα μεσαία στρώματα. Σε αντίθεση, μείωση των φόρων επί των εταιρειών Ιδιωτικοποιήσεις Πρόθεση για ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, των αεροδρομίων, των σιδηροδρόμων, των οργανισμών ύδρευσης και ηλεκτρικής ενέργειας, του χρηματοπιστωτικού τομέα και της κρατικής ιδιοκτησίας γης.
Σύστημα συνταξιοδότησης
Οι συντάξεις πρέπει να μειωθούν και στη συνέχεια να παγώσουν. Αυξάνεται η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης. Ο αριθμός των εργάσιμων ετών για πλήρη σύνταξη θα φτάσει από 37 σε 40 έτη το 2015 και το ύψος της θα υπολογίζεται με βάση τις μηνιαίες αποδοχές όλων των ετών εργασίας και όχι με βάση τον τελευταίο μισθό. Επιπλέον θα καταργηθεί ο 13ος και 14ος μισθός για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα. Επιβολή ανώτατου ορίου για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες , οι οποίες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 2,5% του ΑΕΠ.
Τιμολόγια των δημοσίων μεταφορών
Αύξηση 30% στα εισιτήρια όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς.
**********************
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Σύμφωνα με την Alexander Sack, θεωρητικό του δόγματος του απεχθούς χρέους "Εάν ένα τυραννικό καθεστώς συνάψει ένα χρέος όχι σύμφωνο με τις ανάγκες και τα συμφέροντα του κράτους, αλλά για να ενισχύσει το δεσποτικό καθεστώς, και να καταστείλει αυτούς που το πολεμάνε, αυτό το χρέος είναι απεχθές για όλο τον λαό (...)" Αυτό το χρέος δεν είναι υποχρεωτικό για το έθνος: είναι ένα χρέος του καθεστώτος, προσωπικό χρέος της εξουσίας, που το συνήψε. Κατά συνέπεια, ακυρώνεται με την πτώση της εξουσίας "(Sack, 1927). Για μια συνθετική επισκόπηση, δείτε Hugo Ruiz Diaz, "Το απεχθές χρέος ή η παραγραφή χρέους", συμβολή στο δεύτερο σεμινάριο με θέμα το Διεθνές δίκαιο και το Χρέος που διοργάνωσε η CADTM στο Άμστερνταμ το Δεκέμβριο του 2002, http://www.cadtm.org/La-dette-odieu.... Δείτε επίσης http://www.cadtm.org/Dette-illegiti... et http://www.cadtm.org/La-position-du...
[2] Dave Zirin, “The Great Olympics Scam, Cities Should Just Say No”, www.counterpunch.org/zirin07... : "But for those with shorter memories, one need only look to the 2004 Summer Games in Athens, which gutted the Greek economy. In 1997 when Athens "won" the games, city leaders and the International Olympic Committee estimated a cost of $1.3 billion. When the actual detailed planning was done, the price jumped to $5.3 billion. By the time the Games were over, Greece had spent some $14.2 billion, pushing the country’s budget deficit to record levels."
[3] Δείτε επίσης μια λεπτομερή σύνοψη του σκανδάλου της Siemens-Hellas στο http://www.scribd.com/doc/14433472/ http://www.scribd.com/doc/14433472/... …. Τα εγκλήματα της Siemens που διερευνώνται από την γερμανική δικαιοσύνη ήταν τόσο προφανή που για την αποφυγή καταδίκης, αυτή η εταιρεία συμφώνησε να καταβάλει ένα πρόστιμο 201 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο 2007 στις γερμανικές αρχές. Το σκάνδαλο αμαύρωσε τόσο την εικόνα της Siemens που την ανάγκασε να προσπαθήσει να αποφύγει τις επιθέσεις αναγγέλλοντας στην ιστοσελίδα της την παροχή 100 εκατ. ευρώ στο ταμείο για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Βλ.: http://www.siemens.com/sustainabili...
[4] Ο Πίνακας από ‘’Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΘΕΤΗΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ΄΄ Σεπτ. 2010 ,των Κ. Λαπαβίτσα, Α. Καλτενμπρούνερ, Γ. Λαμπρινίδη, Ντ. Λίντο, Τζ. Μίντγουέι, Τζ. Μίτσελ, Χ. Π. Παϊνσέιρα,Τζ. Πάουελ, Ε. Πίρες, Α. Στένφορς, Ν. Τέλες. http://www.researchonmoneyandfinanc...
[5] Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάστηκε την ίδια στιγμή στην Πορτογαλία, την Ισπανία, σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
|6| Ο πίνακας από Κώστας Λαπαβίτσας κα.
|7| Οι κύριοι κάτοχοι (δηλαδή οι τράπεζες των χωρών που αναφέρθηκαν) των τίτλων του ελληνικού χρέους είναι όπως παρουσιάζονται στο γράφημα: η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, το Βέλγιο, οι Κάτω Χώρες, το Λουξεμβούργο, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι άλλοι κάτοχοι είναι ομαδοποιημένοι στην κατηγορία "υπόλοιπος κόσμος". Το γράφημα αυτό έχει ληφθεί από Κ.Λαπαβίτσας κα. Σύμφωνα με την BRI , το Δεκέμβριο του 2009, οι γαλλικές Τράπεζες κατείχαν το ποσό των 31 δις δολαρίων του Ελληνικού δημόσιου χρέους, ενώ οι γερμανικές τράπεζες κατείχαν 23 δις.
|8|Στοιχεία του 2009. Μεταξύ των χωρών μελών του ΝΑΤΟ, μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν αναλογικά περισσότερο από την Ελλάδα: 4,7% του ΑΕΠ.
|9| Ορισμένα από τα δεδομένα που αναφέρθηκαν προέρχονται από τον François Chesnais, "Αποκήρυξη του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους!" στο περιοδικό Contretemps τεύχος 7, το 2010 που στηρίζεται στο SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) www.sipri.org/yearbook
[10]Μπορείτε να προσθέσετε τουλάχιστον ένα ακόμη επιχείρημα για να κηρυχθεί παράνομο ή άκυρο αυτό το νέο χρέος. Ορίστε λοιπόν: ένα συμβόλαιο μεταξύ των δύο μερών για να είναι έγκυρο σύμφωνα με το Common Law απαιτεί ότι κάθε συμβαλλόμενο μέρος έχει ασκήσει την αυτονομία της βούλησης, δηλαδή είναι απαραίτητο κάθε συμβαλλόμενο μέρος να είναι σε θέση να πει όχι ή να αρνηθεί ορισμένες ρήτρες της σύμβασης που θα είναι ενάντια στα συμφέροντά του. Όταν οι χρηματοπιστωτικές αγορές άρχισαν τον εκβιασμό προς την Ελλάδα τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2010 και όταν εν συνεχεία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ συνασπίστηκαν για να επιβάλλουν δρακόντειους όρους στην Ελλάδα (πολύ σκληρά μέτρα λιτότητας που συνιστούν παραβίαση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων), μπορεί να θεωρηθεί ότι η Ελλάδα δεν ήταν πραγματικά σε θέση να ασκήσει τη θέλησή της και να αρνηθεί.
|11| Βλέπε http://tvxs.gr/node/73861/450287
|12| http://www.hri.org/news/greek/eraen...
|13| Βλέπε http://www.contra-xreos.gr/. Η Επιτροπή αυτή προσχώρησε στο παγκόσμιο δίκτυο CADTM το Δεκεμβρίου του 2010.
* Ο Ερίκ Τουσέν είναι ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας, ιδρυτής και πρόεδρος της Επιτροπής για την Κατάργηση του Χρέους του Τρίτου Κόσμου (CADTM, www.cadtm.org). Έχει συγγράψει πολλά βιβλία για συναφή θέματα (Your money or your life! The tyranny of global finance, The World Bank: a never ending coup d’ état, και άλλα). Συμμετείχε στην επιτροπή ειδικών που βοήθησαν την κυβέρνηση του Ισημερινού να καταδείξει ότι το δημόσιο χρέος ήταν απεχθές και έτσι να πετύχει «κούρεμα» κατά το ένα τρίτο του συνολικού ποσού.
Από το The Press Project
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου