Τρίτη 11 Ιουλίου 2017

Εκκένωση Τυμπακίου, Φεβρουάριος 1942


Εισαγωγή
Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα εμπλεκόμενα στρατεύματα ανήλθαν σε περίπου 110 εκατομμύρια ενόπλους. Εντούτοις, οι εκατόμβες των μαχίμων ήταν σαφώς κατώτερες από αυτές του άμαχου πληθυσμού, που αποδεκατιζόταν από γενοκτονίες, από «αντίποινα», από βομβαρδισμούς, από λιμούς και από ποικίλες «παράπλευρες» απώλειες – όπως θα λέγαμε σήμερα. Εκατομμύρια άνθρωποι απήχθηκαν για καταναγκαστικά έργα. Οι δομές ολόκληρων κρατών καταστράφηκαν. (Φλάισερ, 2016). Όχι μόνο αυτό, αλλά, όπως ορθά επισημαίνει ο Κονδύλης, ο πόλεμος γίνεται «μόνιμη επιχείρηση» και «κανονική πηγή κέρδους», «συστηματική ληστεία σε γή και θάλασσα για την απόκτηση κτηνών, δούλων, θησαυρών»  (Κονδύλης, 1998, σ. 183). Την περίοδο που εξετάζουμε, χειμώνα του 1941-1942, οι δυνάμεις του Άξονα σημειώνουν αξιόλογες επιτυχίες σε όλα τα θέατρα του πολέμου, Ρωσικό μέτωπο, μέτωπο της βόρειας Αφρικής, στην νοτιοανατολική Ασία καί τα νησιωτικά συμπλέγματα του Ειρηνικού καί μάλιστα στα μέσα του Φεβρουάριου καταλαμβάνουν την Σιγκαπούρη. Για την ενίσχυση των επιθετικών τους ενεργειών στη βόρεια Αφρική υπήρχε η ανάγκη της αεροπορικής υποστήριξης.
Πολύ συχνά, οι διάφοροι στρατοί κατοχής θέλησαν να μεγαλώσουν τα αεροδρόμια τους, που βρίσκονταν κοντά σε πόλεις και χωριά και τότε αδιαφορούσαν για τους οικισμούς και τους γκρέμιζαν σ’ αρκετή έκταση. Έτσι, γκρεμίστηκε όλο το Ελληνικό και μέρος του Καλαμακίου της Αττικής, το Τυμπάκι της Κρήτης κ.α (Δοξιάδης, 1946, σ. 46,48). Τα σπίτια, που υπήρχαν κοντά στα αεροδρόμια, εγκαταλείπονταν απ’ τους κατοίκους τους κι’ έτσι ερήμωναν και πουλιούνταν σιγά – σιγά για παλιά υλικά (Δοξιάδης, 1946, σ. 48).
Η θέση για την κατασκευή του αεροδρομίου Τυμπακίου είχε επισημανθεί από τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες, πριν ακόμη την έναρξη του πολέμου  (Μαμαλάκης, 2014)·  γι’ αυτό το λόγο, μόλις κατέλαβαν την Κρήτη σχεδίασαν την κατασκευή του αεροδρομίου (Χαλκιαδάκης, 2015, σ. 45). Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα: η έλλειψη οικοδομικών υλικών στην περιοχή για την σε σύντομο χρόνο κατασκευή του αεροδρομίου. Το Τυμπάκι δεν καταστράφηκε διότι εμπόδιζε την κατασκευή του αεροδρομίου, αλλά με  την αιτιολογία  της  ασφάλειας  και  της  αντικατασκοπευτικής  δράσης και σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων για την προμήθεια έτοιμων δομικών υλικών (Χαλκιαδάκης, 2015, σ. 48), όπως σχεδίασαν οι Έλληνες μηχανικοί, που οικειοθελώς ανέλαβαν το έργο (Μανουσάκης, 2014, σ. 870) και για λόγους ασφαλείας των αεροπορικών εγκαταστάσεων. Οι μηχανικοί και εργολάβοι εργασιών του αεροδρομίου είναι  Σηφάκης, Αγγελιδάκης (ΑΓΣΔΚ, ΓΑΚ  Χανίων, Φακ. 3α’, δεσμίς 1, αρ.  91), Κεχαγιαδάκης Παν., Μαρκοδημητράκης Εμμ., (Ορφανάκης, 2005, σ. 75) Γαλανός Ανδρ., Τσίχλης από το Ρέθυμνο και επί κεφαλής όλων ο Αρ. Ραγκαβης γιός του υπουργού Μακεδονίας της δοσιλογικής Τσολάκογλου ( (Ορφανάκης, 2005, σ. 121 & Τσαγκαράκη Ταβερναράκη, 1994, σ. 124 & Μαμαλάκης, 2014).  Εδώ, παρουσιάζεται ένα σπάνιο παιγνίδι της μοίρας. Ο μηχανικός Αριστείδης Ραγκαβής ήταν γιός του στρατηγού Νικόλαου Ραγκαβή, υπουργού Μακεδονίας στην κυβέρνηση δοσίλογων Τσολάκογλου και είχε μητέρα Γερμανίδα. Εκτελέστηκε με άλλους επιφανείς Ηρακλειώτες στις 14-6-1942, σε αντίποινα για το σαμποτάζ στο αεροδρόμιο Ηρακλείου τη νύχτα της 13ης προς 14η Ιουνίου. Μπορούμε να αναφέρουμε μια προσπάθεια για να συσκοτισθεί το γεγονός της ευθύνης του, για την ισοπέδωση του Τυμπακίου, επειδή εκτελέσθηκε, αρχικά από Ι. Μουρέλο και στην συνέχεια από άλλους (Μουρέλος, αχρ. σ. 622).
Γενική εποπτεία των εργασιών είχε ο ταγματάρχης μηχανικού  Πίνεκ με επιβλέποντες τους υπαξιωματικούς Σουίδερ και Ράμψ, οι εργασίες ξεκίνησαν αρχές Σεπτεμβρίου 1941 (Ορφανάκης, 2005, σσ. 121,122). Το αεροδρόμιο στα μέσα Φεβρουαρίου του 1942 ήταν ετοιμοπόλεμο και για την αποφυγή σαμποτάζ και κατασκοπευτικών ενεργειών ήταν αναγκαίο να απομακρυνθούν οι κάτοικοι του Τυμπακίου.

Περισσότερα εδώ


Σάββατο 8 Ιουλίου 2017

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ

Του Γιώργου Δαμιανάκη

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ  ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ  ΜΑΧΗΣ   ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ  ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΗΤΑΝ  ΚΑΙ 49  ΗΡΑΚΛΕΙΩΤΕΣ ΝΕΟΣΥΛΛΕΚΤΟΙ     ΠΟΥ BOΗΘΗΣΑΝ Ν’ ΑΛΛΑΞΕΙ Η  ΠΟΡΕΙΑ  ΤΟΥ  Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ   ΠΟΛΕΜΟΥ

Η Μάχη της Κρήτης 20 με 30 Μάη 1941 ήταν αυτή  που έδωσε την πρώτη νίκη στους Συμμάχους  κατά των Γερμανών .
 Η νίκη αυτή δόθηκε στο Σταυρωμένο, ανατολικά και δίπλα στο πρόχειρο αεροδρόμιο του Ρεθύμνου. Ο ελληνικός λόχος που κατάφερε τη δεύτερη μέρα της πτώσης των αλεξιπτωτιστών, να διαλύσει το λόχο  του Γερμανού ταγματάρχη ΚΡΩΧ , πριν καταλάβουν το αεροδρόμιο, ήταν ο 2ος   του 5ου Τάγματος νεοσυλλέκτων  Ναυπλίου με διοικητή τον υπολοχαγό Νίκο Κατσιράκη!
 Στο Μάλεμε η ασυνεννοησία  και η κακή αμυντική τακτική των Άγγλων σε ένα ύψωμα δίπλα στο αεροδρόμιο , έδωσε την ευκαιρία στους Γερμανούς να το καταλάβουν  και να προσγειώσουν αεροπλάνα με ενισχύσεις.
Στο Ρέθυμνο, με τους 2.000 περίπου αλεξιπτωτιστές που έπεσαν ανατολικά και δυτικά του αεροδρομίου, παρά τη σθεναρή αντίσταση των αμυνόμενων και την εξόντωση εκατοντάδων  απ’ αυτούς, οι Γερμανοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ισχυρό θύλακα. Προγεφύρωμα στην περιοχή ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ κοντά στον αεροδιάδρομο  και ήταν θέμα ωρών η κατάληψή του .
 Αντίθετα όμως με το Μάλεμε, με συντονισμένες ενέργειες, ύστερα από διαταγή του   Αυστραλού διοικητή ΙΑΝ ΚΑΜΠΕΛ, μπαίνει στη μάχη, τη δεύτερη  μέρα  ο 2ος  Λόχος του 5ου Τάγματος, που ήταν εφεδρικός στην περιοχή Πηγής –Άδελε, με στόχο να χτυπήσει τον γερμανικό θύλακα και να τον εξουδετερώσει!
Ο διοικητής του Λόχου είχε μεγάλη πείρα από την Αλβανία και ήξερε πότε πρέπει να χτυπήσει. Όλες τις μέρες που περίμενε, προσπαθούσε με τους αξ/κούς του και τους παλιούς στρατιώτες να εκπαιδεύσει και να εμψυχώσει τους στρατιώτες του.
Αποφασίζει στις 2 τα ξημερώματα της Τετάρτης 21 Μάη ο υπολ/γος Κατσιράκης και ξεκινά  με αστραπιαία κίνηση του λόχου του, κατά του Σταυρωμένου. Έχοντας βοήθεια από τον 3ο Λόχο του υπ/γου Σαλούστρου, από τους ντόπιους πολίτες και με την υποστήριξη των πυρών από τους συμμάχους καταφέρνει :
1.Να ξαφνιάσει και να δημιουργήσει σύγχυση στους ακόμη ζαλισμένους αλεξ/στές πιάνοντας αρκετούς αιχμάλωτους !
2. Να πάρει πολλά λάφυρα και να εξοπλισθούν οι στρατιώτες του με  σύγχρονο γερμανικό οπλισμό.
3.Να πάρουν οι περισσότεροι το βάπτισμα του πυρός, να οπλισθούν με θάρρος  και αυτοπεποίθηση.
4.Να διασπάσει το θύλακα του Κρωχ στο Σταυρωμένο και να πάρει ασυρμάτους, χάρτες και άλλα πολύτιμα εφόδια των Γερμανών που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον τους!
  5. Αργότερα να ξανακαταλάβει το ύψωμα Κεφάλα που δέσποζε στην περιοχή και ήταν το κλειδί του αεροδρομίου!
 Η μικρή μάχη, αλλά μεγάλη σε σημασία πρώτη αυτή νίκη,  έφερε μεγάλη χαρά και ικανοποίηση στους συμμάχους .

Τετάρτη 5 Ιουλίου 2017

Πρόγραμμα συνεδρίου για την μάχη της Κρήτης, την αντίσταση και τα αεροδρόμια τον Β' παγκόσμιο πόλεμο



ΚΕΝΤΡΟ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ                 ΔΗΜΟΣ ΜΙΝΩΑ(Σ) ΠΕΔΙΑΔΑΣ


                                                     ΣΥΝΕΔΡΙΟ


           Η Μάχη της Κρήτης, η Κατοχή και η Αντίσταση στην Κρήτη και τα πολεμικά αεροδρόμια της Κρήτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο


  Καστέλλι, Θραψανό και Αρκαλοχώρι Πεδιάδος Ηρακλείου

                                6, 7, 8 και 9  Ιουλίου 2017


                                                     ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017 ( πρωί )

10.30      Ξενάγηση στο πολεμικό αεροδρόμιο Καστελλίου
Η αναχώρηση θα γίνει από το Δημοτικό Κατάστημα Καστελλίου με λεωφορεία του Δήμου.
Την ξενάγηση θα κάνουν ο Γεώργιος Καλογεράκης, ο Βασίλης Εργαζάκης και η Μαρία Σκουλούδη


Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017 ( απόγευμα  )       Καστέλλι

                 Αίθουσα εκδηλώσεων Δημοτικού Καταστήματος

17.00   Προσέλευση και εγγραφή συνέδρων

Α΄  ( ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ )  ΣΥΝΕΔΡΙΑ

            Προεδρείο : Γεώργιος Καλογεράκης και Κώστας Φασουλάκης

17.30    Καλωσόρισμα από τον πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου κ. Κώστα Μουτζούρη
Καλωσόρισμα – ευλογία από τον σεβασμιώτατο αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ. Ειρηναίο
Καλωσόρισμα – ευλογία από τον σεβασμιώτατο μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέα
Καλωσόρισμα – χαιρετισμός από τον δήμαρχο Μινώα(ς) Πεδιάδας κ. Ζαχαρία Καλογεράκη
Καλωσόρισμα – χαιρετισμός από το Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας Χρωμοναστηρίου
Χαιρετισμός από τον πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής του συνεδρίου κ. Θεοχάρη Δετοράκη, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης
Χαιρετισμοί εκπροσώπων Αρχών και Φορέων
Καλωσόρισμα – χαιρετισμός από την Τοπική Κοινότητα και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καστελλίου
Κήρυξη της έναρξης των εργασιών του συνεδρίου από τον περιφερειάρχη
Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη
18.30   Μαρίνα Μπάντιου, Η Μάχη της Κρήτης μέσα από αντικρουόμενες
             προσεγγίσεις του ελλαδικού και του διεθνούς τύπου
18.50    Μανόλης Πέπονας, Η εγκατάλειψη του αεροδρομίου του Μάλεμε. Η αρχή
              του τέλους της άμυνας της Κρήτης
19.10        Διάλειμμα

Β΄  ΣΥΝΕΔΡΙΑ

              Προεδρείο :   Εμμανουήλ Μιχελάκης  και Ευγενία Παπαϊωάννου

19.40   Κωνσταντίνος Β. Δημουλάς, Παράγοντες ( και μη σκόπιμης )
              διαστρέβλωσης στην ανάλυση πληροφοριών του Εγκεφάλου μας.
              Η περίπτωση της  ημερολογιακής αφήγησης του Ernst Kleilein στο Life,
              στις 14/7/1941
20.00   Κανάκης Γερωνυμάκης, Εικόνες από τη Μάχη της Κρήτης στα Σφακιά,
            όπως τις είδα ως ‘ταχτικός παρατηρητής’, ως μαντρατζάκι σε ορεινό
            τυροκομείο  απέναντι από το πεδίον της Μάχης
20.20   Χριστίνα Βαμβούρη – Δημάκη και Βασίλης Μεσσής, Στοιχεία της ιστορίας
              του αεροδρομίου του Μάλεμε από το 1938 μέχρι το 1975, όπως αυτή
              απόκαλύπτεται μέσα από τις πηγές και τον τύπο
20.40   Μαρία Σεργάκη, Η Μάχη της Κρήτης στο Λασίθι και η εδραίωση της
             Ιταλικής Κατοχής στην περιοχή
21.00   Παρεμβάσεις – Συζήτηση
21.20   Μουσική εκδήλωση